The Art Corner Mùa thu vàng trong mắt nhân gian
Những ngày thu trước, tôi tình cờ được chiêm ngưỡng một tác phẩm hội họa thu tuyệt đẹp. Sắc vàng của những chiếc lá chuẩn bị đi qua một vòng đời xao xuyến đến lạ thường. Vạn vật khi bắt đầu vào thu càng trở nên yêu kiều, thơ mộng. Và cảm xúc của ngày ấy vẫn còn nguyên vẹn cho đến bây giờ. Đó là tuyệt phẩm Mùa thu vàng của danh họa Isaac Levitan.
Levitan là họa sĩ và nhà thơ lớn của nước Nga thời kỳ cuối thế kỷ 19. Ông là một họa sỹ vẽ theo cảm xúc. Trong 40 năm của cuộc sống, Isaac Levitan vẽ phong cảnh và ông được xem là họa sỹ bậc thầy về loại tranh này. Tên tuổi của Levitan đã trở thành một biểu tượng từ lâu và các tác phẩm của ông đã trở nên hoàn hảo, bất hủ trong dòng tranh phong cảnh trữ tình Nga. Ngay từ đầu sự nghiệp, Levitan đã có một khả năng phi thường để thức tỉnh tình cảm sâu sắc của con người thông qua các bức tranh phong cảnh. Mặc dù hiếm khi bạn tìm thấy hình ảnh con người trong tranh của ông, nhưng sự phức tạp của linh hồn và số phận của con người có thể được coi là đối tượng thực sự trong đó.
Isaac Levitan sinh năm 1860 tại thị trấn Lithuanian trong gia đình trí thức nghèo. Nhờ tài năng nghệ thuật nên ông thi đỗ vào trường Hội họa, Điêu khắc và Kiến trúc Moskva. Tại đây ông được học với những người thầy nổi tiếng. Levitan phát triển phong cách cá nhân của mình một cách nhanh chóng. Các tác phẩm trước đó của ông truyền tải một nhân vật trữ tình, thân mật; nhưng các tác phẩm sau này lại phát triển thành một nghệ thuật triết học hơn, về bản chất của con người và thế giới.
Trong mùa hè năm 1887, Levitan đã thực hiện chuyến đi đầu tiên tới sông Volga. Tại đây, ông đã nắm bắt được hồn thơ và cảm xúc của cảnh quan một cách chưa từng thấy. Sau khi ông vẽ các vùng lân cận đẹp như tranh của thị trấn Plyos, mà ông đến thăm một vài mùa, nơi đây đã trở thành điểm đến nổi tiếng cho các nghệ sĩ và khách du lịch. Không có nghệ sĩ nào cho thấy vẻ đẹp của đất nước và con người Nga tốt hơn Levitan đã làm. Và có lẽ trong vô số họa sĩ vẽ phong cảnh mùa thu, Levitan chính là người cảm nhận sâu sắc nhất nét khác biệt, sự độc đáo của mùa thu nước Nga.
Năm 1897, Levitan được chẩn đoán bị mắc căn bệnh tim nghiêm trọng. Tuy nhiên, ông vẫn làm việc theo cảm hứng với một cường độ cao. Mặc dù căn bệnh ngày càng nặng, Levitan vẫn tiếp tục sống cuộc đời nghệ thuật cho đến ngày ông qua đời.
Leo Tolstoy từng nói: "Hạnh phúc cơ bản của con người là khả năng hòa với thiên nhiên, để nhìn thấy nó và cảm nhận nó". Levitan cũng cảm nhận được hạnh phúc lớn này như bao người khác. Khả năng quan sát của ông rất đặc biệt. Ông có thể nhận biết những chuyển động và thay đổi tinh tế nhất. Điều đó được thể hiện rất rõ trong tuyệt phẩm Mùa thu vàng.
Qua những nét cọ, những đường sơn dầu, mùa thu nước Nga hiện lên vô cùng chân thật. Đó là một ngày thu bình yên và cánh rừng bạch dương dần chìm trong sắc vàng kỳ diệu. Cái sắc vàng đó ấm áp, ngả cam, pha màu đất, vừa dịu dàng lại vừa mênh mông. Hình ảnh dòng suối trong vắt chảy xuyên cánh rừng trong tiết giao mùa càng khiến nó như sâu và trong hơn. Dường như sợ làm vỡ cái không gian trong suốt, mong manh ấy, thu đã ngập ngừng dừng bước bên bờ suối. Bên này suối, rừng đã ngả sắc thu, còn bên kia lá vẫn xanh.
Cả bức tranh là một bố cục hài hòa, chặt chẽ giữa hình họa và màu sắc. Nơi dòng suối uốn mình, một cây bạch dương đứng lẻ loi như chiếc cầu nối giữa hai mùa hạ - thu. Lác đác trên thảm cỏ, những đóa bồ công anh nở muộn như đang hòa với sắc vàng của bạch dương. Phía trên, một khoảng trời xanh thẳm với những đám mây trắng lưỡng lự. Xa xa, cánh đồng xanh đang nghiêng về phía mùa thu tỏa nắng dịu dàng.
Levitan chẳng bao giờ để mất đi “bản sắc” của mình. Trong tranh của ông luôn có một sự cô độc và Mùa thu vàng cũng thế. Ẩn sâu trong cảnh sắc mùa thu là cảm giác lẻ loi trong chính tâm hồn người họa sỹ. Vậy nhưng, bức tranh này lại cho ta một cái nhìn khác biệt, đó là dù cô độc nhưng trong Mùa thu vàng không có nỗi buồn, cũng chẳng có sự tiếc nuối. Sắc màu ấm áp và sự bình yên trong khung hình dường như muốn nhắn nhủ rằng tương lai sẽ tươi sáng hơn…
Nói về hội họa thật khó dùng lời. Ngắm tranh, người ta dường như còn có thể ngửi thấy cái mùi lá vàng ngai ngái chứ không phải là thứ mùi sơn dầu thơm mùi gỗ thông. Những đường nét điêu luyện ấy tạo ra cho ta một mối liên kết tinh tế, giống như ta đang ở đó, nhìn ngắm để rồi cảm xúc ấm áp trôi mãi vào đáy lòng. Và muôn thuở, ngày thu, trời thu, rừng thu vẫn luôn nhẹ nhàng, quyến rũ “dìu thế nhân vào chốn thiên thai”. Đó chính là những cảm xúc tuyệt diệu mà Mùa thu vàng của Levitan mang lại cho người thưởng lãm.
