Thung lũng Kathmandu - Khi ẩm thực là một hành trình

Địa danh có cái tên đầy thơ mộng này mang đến những trải nghiệm ẩm thực ngẫu nhiên theo cách bạn chẳng cần phải lùng sục kiếm tìm. Nhưng một khi đã thưởng thức món gì đó ở đây, có lẽ bạn sẽ nhớ về hương vị ấy cả khi không còn ở.

Hai giờ chiều ở mái hiên một nhà hàng nhỏ gần quảng trường đầy nắng, người phục vụ mang đến trước mặt bạn đĩa mì xào Thukpa thịt trâu Tây Tạng cay tê cùng ly lassi muối mát lạnh. Gọi đó là món ăn đường phố cũng được, mà món ăn trong nhà hàng cũng chẳng sai. Những sợi mì óng ánh trong nước sốt có hương vị bạn chưa từng nếm thử bao giờ. Sau đó, bạn mới nghiệm ra, món ăn có nguồn gốc Tây Tạng này mang hương vị của những dãy núi trùng điệp, của thảo nguyên và đời sống du mục. Nhưng, đó cũng chính là một phần của hương vị Kathmandu.

Đô thị cổ xưa này giữa thung lũng Kathmandu ẩn chứa nhiều thần thoại, nó hiện lên trong ánh mắt những người dân đang bán buôn ở con phố chợ ra quảng trường Kathmandu Durbar Square, nó phản chiếu trên những lớp tường gạch của ngôi nhà cổ chẳng biết bao nhiêu tuổi, nó vang lên cùng tiếng chuông ngân ở một ngôi đền Hindu giữa ngày lễ cầu may, và cả trong đời sống ẩm thực độc đáo của Kathmandu.

Đất nước nằm dưới dãy núi Himalaya hùng vĩ thử thách người lữ khách như chính thiên nhiên hoang sơ nơi đây. Có bản đồ nào, người ta cũng sẽ đi lạc vào một con đường mòn, một dốc nhỏ. Và có gợi ý chỉ dẫn nào, sẽ chẳng ai vẽ được hết bản đồ ẩm thực Nepal. Bởi sự đa dạng về khí hậu, cảnh quan tự nhiên và nhóm dân tộc sinh sống và chiều dài lịch sử suốt từ giai đoạn cổ xưa thần thoại cho đến hiện đại với những ảnh hưởng ngoại lai và sức ảnh hưởng lớn của tôn giáo, ẩm thực Nepal đa dạng đến mức ngay cả chính người Nepal cũng chưa từng thưởng thức hết. Con đường dễ nhất đến một phần của thế giới ẩm thực quá đỗi trù phú này, là ăn uống và khám phá cho thỏa ở chính thủ đô Kathmandu.

Từ dãy núi cao Himalaya đến đồng bằng Terai tươi tốt, từ phương pháp nấu ăn cổ xưa như các món làm từ gạo, kê, lúa mạch ăn cùng đậu lăng và nhiều loại rau muối lạ hay cách lên men thực phẩm để bảo quản giữa khí hậu khắc nghiệt miền núi cao, từ việc kết hợp thảo mộc Jimbu của vùng Himalaya, ớt Tứ Xuyên Timur, cho đến những gia vị quen thuộc của ẩm thực Ấn Độ như nghệ, cumin, rau mùi, hay hạt cà ri... Tất cả không chỉ là tổng thể cấu thành nên hương vị ẩm thực thành phố này, mà là một biên niên sử về lịch sử ẩm thực phong phú xuất phát từ giao thoa văn hóa giữa Nepal và nhiều quốc gia láng giềng như Tây Tạng, Ấn Độ hay Trung Quốc.

Ăn món Momo nóng hổi ở một nhà hàng bất kỳ giữa khu Thamel cũng là lúc bạn tiếp xúc với nét văn hóa ẩm thực được nhóm người di cư Tây Tạng mang theo họ đến sinh cư ở đây. Uống cốc lassi ngọt thơm hương sữa chua cũng là lúc một con đường giao thương và giao lưu văn hóa với Ấn Độ. Mỗi món ăn bạn bất ngờ tìm thấy ở Kathmandu sẽ kể một câu chuyện riêng về con người, xứ sở, về một tập tục.

Bản đồ ăn ở Kathmandu là... chẳng có bản đồ nào cả. Có chăng, người ta có thể nói ẩm thực ở thung lũng Kathmandu chủ yếu là những món của Newari và Thakali, nhưng những cái tên sẽ chẳng thể nói hết bạn sẽ ăn gì, ăn như thế nào. Kathmandu là vùng đất vừa xoa dịu với bầu không khí nghệ thuật bao phủ, vừa kỳ bí với những đền chùa bằng gỗ với con mắt như xoáy vào tâm can, nhưng cũng lại vừa như lời mời gọi bạn vào chốn phiêu lưu kỳ bí. Đời sống ẩm thực ở thung lũng Kathmandu cũng là một cuộc phiêu lưu như vậy.

Dù đang khám phá những con phố nhộn nhịp của Thamel hay đang thưởng thức trong một nhà hàng ấm cúng ở Patan, dù đã ghé qua nhà hàng ẩm thực Himalaya, đã ăn những món Trung Quốc, đã nếm đủ những món biến tấu hiện đại của ẩm thực Newari với các loại đồ lên men kết hợp cùng món gà hay trâu hay Janajati cũng độc đáo không kém... có ở đây một tuần, hai tuần, hay thậm chí cả tháng, bạn cũng sẽ chẳng khám phá hết sự phong phú của ẩm thực thành phố độc đáo này.

Bài học vỡ lòng về ẩm thực Kathmandu, là hãy đọc cho kỹ nguyên liệu món ăn, thậm chí Google trước khi gọi món, cộng thêm tâm thế dám thử nghiệm và cái đầu mở, có khi, đó sẽ là món ăn khiến bạn chẳng muốn rời Kathmandu.

Dal Bhat

Dal Bhat là món ăn chính và được coi là biểu tượng văn hóa của Nepal. Cụm từ “Dal Bhat” theo nghĩa đen có nghĩa là “cơm đậu lăng”, gồm Dal (súp đậu lăng) và Bhat (cơm). Ngoài ra, Dal Bhat cũng có nhiều món ăn kèm như Tarkari (Cà ri rau): Một hỗn hợp các loại rau theo mùa nấu với gia vị (khoai tây, súp lơ đậu xanh hay cà rốt), Saag (rau lá xanh): Rau bina hoặc các loại rau lá xanh khác xào với tỏi và thì là; Achar (Dưa chua): Làm từ rau hoặc trái cây và có vị cay; Cà ri Thịt hoặc cá; và Papad: Bánh quy đậu lăng giòn). Dal Bhat có vị trí đặc biệt trong văn hóa Nepal, bởi đây không đơn thuần chỉ là bữa ăn mà còn là nghi lễ thể hiện sự thoải mái và lòng hiếu khách của người Nepal, phản ánh tính linh hoạt và cân bằng dinh dưỡng của ẩm thực truyền thống Nepal. Dal Bhat có sự đa dạng và nhiều gia vị gợi nhớ đến ảnh hưởng của ẩm thực Ấn Độ.

Dhido

Món ăn đặc giống cháo được làm bằng cách liên tục khuấy nước nóng với bột từ nhiều loại ngũ cốc như kê, ngô (bắp), hoặc kiều mạch. Món ăn truyền thống này đại diện cho khí cạnh quan trọng của ẩm thực và nền nông nghiệp Nepal, và được coi là một phần di sản nước này. Dhido mang nhiều giá trị dinh dưỡng và thường được ăn kèm với súp đậu lăng (dal), cà ri rau, dưa chua và đôi khi thịt hoặc cá. Các món ăn kèm khác nhau tùy thuộc vào sự sẵn có của nguyên liệu theo mùa và theo vùng. Theo truyền thống, Dhido được ăn bằng tay. Dù có nguồn gốc nông thôn, Dhido ngày càng được ưa chuộng ở Kathmandu và có mặt trong nhiều thực đơn nhà hàng bởi cách chế biến bền vững và đặc biệt tốt cho sức khỏe.

Momo

Momo là món ăn chính được yêu thích ở Nepal với hương vị thơm ngon và là biểu tượng của lịch sử giao lưu văn hóa đậm nét của Nepal với Tây Tạng. Những chiếc bánh bao hấp Momo được các thương nhân Newar ở Thung lũng Kathmandu mang đến Nepal từ nhiều thế kỷ trước và được biến tấu để phù hợp với khẩu vị người Nepal cũng như kết hợp với hương vị và nguyên liệu từng vùng miền. Vỏ bánh Momo được làm từ bột mì trắng và nước, còn nhân thường là thịt bò yak, thịt dê băm nhỏ, gà, trâu, hay rau, trộn với hành tây, tỏi, gừng và nhiều loại gia vị khác nhau. Bánh bao có thể được hấp, chiên, hoặc nướng và cũng ăn kèm với những loại súp như súp cay, nước sốt, nước chấm achar từ cà chua, rau mùi và gia vị. Từ những quầy hàng trên các con phố Kathmandu đến nhà hàng cao cấp, Momo hiện diện ở mọi thực đơn thành phố này bởi sức hấp dẫn và vị ngon đa dạng của nó.

Thukpa

Thukpa là một món súp mì truyền thống, thể hiện ảnh hưởng đậm nét của văn hóa và ẩm thực của vùng Tây Tạng, thường được ăn trong những ngày thời tiết lạnh. Thukpa được những người nhập cư và thương nhân Tây Tạng mang đến Nepal, và cũng được điều chỉnh để phù hợp với khẩu vị địa phương. Thukpa đặc trưng bởi việc sử dụng mì lúa mì dẹt kéo bằng tay, rất chắc và sợi lớn, thường ăn cùng thịt và rau như cà rốt, bina, hành tây trong nước súp có gia vị thảo mộc và có vị cay. Biến thể khác ngon không kém là món Thukpa xào với thịt băm cùng hành tây, thảo mộc vùng Himalaya và có vị cay đậm. Thukpa rất phổ biến ở Kathmandu, cũng như nhiều khu vực khác ở Nepal.

>>Xem thêm:  Vì sao tapas trở thành nét ẩm thực đặc trưng ở Tây Ban Nha?