The Art Corner Harana - Bản tình ca phiêu lãng

Khó có ngôn từ nào diễn tả nổi vẻ đẹp của Harana. Đẹp ngạt thở, đẹp nhói lòng, đẹp rơi nước mắt. Và quả thật trong suốt bộ phim một số người đã mấy lần rơi lệ. Có lẽ một phần vì tinh thần bộ phim dễ khiến người ta liên tưởng đến hoàn cảnh cá nhân, phần khác vì sức lay động quá sâu đậm của lối du ca đầy thi vị và lãng mạn đến rúng động đó.

Cuối cùng thì người ta có thể vỡ ra một lẽ như nhiên: Cái đẹp ở khắp mọi nơi, và người ta nhận ra nó khi và chỉ khi họ buông bỏ hết những cái gọi là ''tiêu chuẩn của cái đẹp'', bỏ hết những chuẩn mực nhân tạo, phiến diện, ngã mạn, nông cạn, dục lạc... của con người, thì cái đẹp chân thật nhất mới có thể hiển hiện, tỏ bày, lặng lẽ mà vang khắp như chất chứa trong muôn loài...

Harana khiến gợi lên những nghĩ ngợi miên man về cái đẹp, của tự nhiên, của tạo hóa, của con người - mà thật chất cũng là của tự nhiên thôi - của người con gái, người thiếu nữ, người phụ nữ... Phụ nữ sinh ra đã đẹp, là vì cớ gì? Phải chăng định mệnh của phụ nữ vốn là đẹp, và thực chất là không có người phụ nữ xấu? Không, không lý nào họ là xấu xí chỉ vì không đạt đúng cái tiêu chuẩn phiến diện mà đàn ông hay bất kỳ ai đặt ra, mà người phụ nữ nào cũng có thể là đẹp... nếu họ biết tỏa sáng từ bên trong. Đúng là có những thu hút đến từ ngoại hình, nhưng suy cho cùng, cái đẹp thực thụ vẫn là thứ vô hình, cho nên nó cần được xuất phát từ những điều sâu hơn là những gì hữu hình, những thứ ngoại biên. Mà nếu nhìn bằng cách này, nhìn ra thực tướng như vậy, thì ai cũng có thể đẹp, phải không? Vì ai mà chẳng có một tâm hồn, chỉ là họ có nhận ra và dưỡng nuôi nó hay không…

Nếu như ca từ của những bản hòa ca harana vang vẳng ám ảnh và day dứt khôn nguôi, thì những giai điệu thanh tao dịu mát lại như làn gió mơn man ủi an vỗ về những tâm hồn cháy bỏng, những giọt nước mắt xúc cảm lẫn nụ cười đầy đồng điệu và thấu hiểu của những nghệ nhân hòa ca - haranista - cứ như một sự thở nhẹ ra và gánh nặng được trút bỏ. Nỗi buồn vẫn còn đó nhưng nhờ gió mà nó hóa rộng vô biên. Lặng lẽ và bình yên. Cõi lòng đã thanh thản hơn, từ bi hơn với đời, với người, với mình... Người ta nhận ra rằng mình đâu cần phải theo một tiêu chuẩn nào để người đời công nhận. Sống đúng với chân giá trị của mình, bình lặng chấp nhận mọi phán xét và thả trôi vào gió... thì sẽ là một mình đẹp nhất với chính mình. Vậy là được rồi. Tự bản thân mỗi người đã là một bản nhạc đầy thi vị.

Thiên nhiên hài hòa rộng lớn và phố xá bình dị đậm nét cổ xưa của đất nước Philippines hòa quyện một cách uyên áo kỳ khôi vào nền câu chuyện nghệ thuật đậm chất lãng du này, biến Harana thành một bức tranh tận cùng mộc mạc mà lại đẹp kỳ lạ khôn tả. Đúng vậy, có lẽ không mỹ miều tô vẽ, không xa hoa hoàn mỹ, lại cũng chẳng có gì cầu kỳ cao siêu, mà cái đẹp của Harana chính là đến từ sự mộc mạc chân chất đó, cả nội dung câu chuyện lẫn lối kể chuyện đều được thể hiện rất chân thật qua những góc quay tự nhiên đầy nghệ thuật, không phô trương cũng chẳng hề kiểu cách hay nặng về hình thức.

Niềm hạnh ngộ rưng rưng của những tâm hồn hoài cổ, Harana cũng toát lên thông điệp của tình yêu thương tha thiết không chỉ giới hạn ở đôi lứa, mà nó còn bao la hơn thế, đó là tình yêu dành cho con người, tình yêu dành cho nghệ thuật, tình yêu dành cho cuộc sống, và trên hết là tình yêu dành cho chính tình yêu! Khát vọng thương yêu bất chấp đối tượng vốn là đặc tính và cũng là đặc ân của mọi sinh linh có cảm xúc. Nó có thể khiến nhiều người tin rằng bản thân yêu thương là một món quà vô giá mà ai cũng có thể dành tặng mình và mọi người, cho dù đối tượng hướng đến là ai hay điều gì, thì tình yêu thương vô hạn lượng vẫn luôn nằm trong bản thể mỗi người, ẩn giấu đến đâu hoặc hiển lộ nhường nào tùy vào mức độ rộng mở của trái tim ta...

Không chỉ là một tác phẩm điện ảnh đầy sức hút, Harana còn khắc họa cả một hành trình kỳ diệu và ngoạn mục đi tìm những giá trị nghệ thuật cổ xưa đã gần như chìm vào quên lãng, chỉ còn tồn tại trong ký ức của những Haranista - nghệ nhân hòa ca - vang bóng một thời, những con người mà nay tóc đã đốm hoa và gương mặt hằn lên những nét thăng trầm của quãng đời khốc liệt chưa bao giờ kể, ấy vậy mà những trái tim ấy khi được khơi lại hồn thơ trong những bài ca thì lại tuôn tràn dòng xúc cảm thấm đẫm vào từng nốt nhạc, sống động như thể chưa hề có thời gian, chưa hề có không gian, như thể toàn bộ khối không-thời gian này chẳng là gì và chẳng gì có thể chia cách được những tâm hồn đau đáu khát vọng hòa ca ấy với bản thể nhiệm huyền của sự sống, của âm nhạc, của nghệ thuật… và nhất là của tình yêu vô tận. Bất kể tuổi tác, môi trường, hoàn cảnh hay bất cứ gì mà một người đã trải qua, con người vẫn là một loài hữu tình từ bấy lâu đã đi qua sự sống và cái chết mà không thể thiếu đi mối cảm tình tha thiết thương yêu. Dẫu người ta có phải bầm dập thảm thương, dẫu tâm hồn có sống đi chết lại hàng vạn lần đi nữa, dẫu có phải nhiều lần mất mát tan hoang giữa chiến cuộc tàn khốc của sinh nhai, của thực dụng, của tính toan, của tồn tại… thì cái bản thể đầy xúc cảm kia, cái bản năng yêu thương và khát vọng hướng đến những gì chân thiện mỹ vẫn còn đâu đó trong trái tim, cắm rễ rất sâu trong bản thể của những con người hiền thiện, chân chất, mộc mạc và có tình yêu nồng nàn cho nghệ thuật, cho cuộc sống.

Với các Haranista - những nghệ nhân đã cống hiến trọn đời cho một hình thái nghệ thuật quá đỗi nên thơ nhưng đã trở nên gần như vô hình trong cuộc sống thời đại - thì Harana là một nốt nhạc nhỏ thật đẹp cho những ngày cuối đời, là bản tình ca đẹp như thơ, là lời tha thiết thương yêu cho người, cho đời, và cũng là niềm yêu đương nồng nàn vô hạn cho mọi tạo vật ở cõi sống hữu hạn này.