Reminiscence & Heritage Về đây chơi với an yên (Phần 2)

Luôn luôn có thể

Có lẽ điều tuyệt vời nhất của thiền tập với sự bình an tâm hồn là nó luôn luôn khả thi, dù người ta ở bất cứ đâu, bất cứ lúc nào, bất cứ trong hoàn cảnh nào, thì vẫn luôn có quyền lựa chọn quay về với bình an nội tại, vì nó là thứ luôn luôn hiện diện trong lòng mỗi người, không bao giờ có ai trên đời không có lựa chọn trong nội tâm, chỉ là người ta có đủ tỉnh thức và sáng suốt để sử dụng quyền lựa chọn ấy hay không mà thôi.

Chúng tôi học được rằng, cả trong lúc lái xe, cả ngay khi bệnh tật và thiết thực nhất là khi bị vây quanh bởi những nỗi khổ niềm đau trong guồng quay cuộc sống, chỉ cần biết cách thực tập, người ta vẫn luôn có thể từng bước quay trở về an yên, và từ đó mọi thứ sẽ thay đổi từ trong ra ngoài, thay vì từ ngoài vào trong - tức để hoàn cảnh bên ngoài đánh động và làm xáo trộn cuộc sống mình.

Có lần tại một thiền viện, một sư cô nhờ tôi phiên dịch để cô nói chuyện với một thiền sinh người Mỹ. Anh ấy chia sẻ rằng, anh từng bị chứng bệnh tinh thần 'trầm kha' mà rất nhiều người Mỹ thời nay mắc phải: trầm cảm. Và qua nhiều năm vật lộn với đủ thứ trị liệu, anh gần như bỏ cuộc, nhưng vừa lúc đó thì cơ duyên đã cho anh biết đến nơi này cùng phương pháp thiền thực tiễn có thể áp dụng ngay trong đời sống hàng ngày mà không hề khó khăn hay áp lực. Nghe có vẻ có hy vọng, anh đã quyết định thử thực nghiệm như một nỗ lực cuối cùng cho chứng trầm cảm của mình, và anh nói rằng anh đã biết ơn hơn bao giờ hết về quyết định này.

Chúng tôi có những buổi 'đàm đạo' ấm cúng cùng nhau bên chung trà, cùng thảo luận và chia sẻ về quá trình thực tập của mình và những điều liên quan trong cuộc sống. Thấm thoắt mấy tuần thực tập đã trôi qua, phút chia tay quyến luyến khi tôi dịch cho anh người Mỹ đôi dòng thơ mà vị sư chia sẻ: "Gặp nhau đâu phải tình cờ  -  Mà vô lượng kiếp đã chờ đợi nhau." Anh đã rất xúc động và chúng tôi ai nấy cũng tự nhủ sẽ sống thật tốt, cùng nhau thực tập và nâng đỡ tâm thức nhau cùng an vui.

Buổi đàm đạo ấm cúng bên chung trà nóng

Những khoảnh khắc trải nghiệm nội tâm tuyệt diệu

Có những sáng tinh mơ, bước chân khẽ đến khu thiền đường còn ngập ánh trăng và ngồi xuống tấm đệm cói gọn gàng, chúng tôi khép mắt lại trong gian phòng vàng dịu ánh đèn và thoang thoảng mùi hương trầm tịnh mặc. Đợi cho mọi người đã an vị êm đẹp, giọng nói ấm áp khẽ khàng của người dẫn thiền cất lên, những lời hướng dẫn đơn giản, ngắn gọn và mộc mạc giúp đưa tâm thức chúng tôi vào một miền nội tại sâu lắng đầy miên viễn. Tập theo lời chỉ dẫn, tôi lắng nghe từng hơi thở nhịp nhàng, đều đặn chảy trôi qua mình. Thoáng chốc, tâm thức tôi chìm vào một miền tĩnh lặng dịu êm, và tôi thấy điều gì đó như một đóa hoa tuyệt đẹp bung nở giữa tim mình.

Bất chợt tôi thấy, thiền về cơ bản chỉ là ý thức về bản thân mình. Ý thức về bản thân mình  -  Đó là điều cốt lõi mà hầu hết mọi thiền viện và những khóa tu dưỡng thân tâm đều khuyến khích thực hành, bằng cách này hay cách khác, hình thức này hay hình thức kia.

Có lẽ ai trong chúng ta cũng muốn mình đẹp, và cho dù quan niệm về cái đẹp của mỗi người có khác nhau thế nào thì cũng thật khó tưởng tượng có ai lại thích bản thân mình xấu, t heo tiêu chuẩn của chính họ hoặc người khác. Hàng ngày chúng ta soi gương vô số lần, nhờ chúng để điểm trang và chăm chút cho vẻ đẹp hình thể của mình, thế nhưng chiếc gương kia soi được thể chất của ta để ta còn tô son điểm phấn, còn gương nào soi được nội tâm ta để ta có thể 'làm đẹp' cho nó? - Chính là ý thức về bản thân mình. Nhờ ý thức soi tỏ ấy, ta thấy được chân tướng tâm hồn mình, và mới có thể làm những điều thực sự tốt đẹp cho nó.

Những bất ngờ đầy thi vị và sáng tạo

Có những khóa tu dưỡng thân tâm mà mỗi ngày thời khóa đều mang đến cho chúng tôi những điều khác nhau, theo tinh thần mà người hướng dẫn của chúng tôi gọi là "cách tự nhiên vận hành". Theo đó, tùy vào mỗi ngày mà chúng tôi có những hoạt động thiền tập khác nhau, không theo lối mòn hay cố định một cách nào, có khi rất êm đềm tĩnh tại, nhưng cũng có lúc thật năng động dẻo dai.

Chỉ trong vài tuần mà chúng tôi đi từ hết bất ngờ này sang bất ngờ khác. Có khi là một buổi chia sẻ chân thành, cởi mở giữa những người tham dự khóa và những câu chuyện truyền cảm hứng của những thành viên đã nhờ thực tập mà vượt qua những khủng hoảng hay thử thách lớn trong cuộc sống. Có khi là buổi thiền trăng đầy ấn tượng với những khoảnh khắc trà đàm lắng đọng giữa trời khuya bên ánh lửa bập bùng. Hoặc đôi lúc, màn đêm được thắp sáng thiêng liêng trong ánh nến và hoa đăng lung linh, chúng tôi cũng được ghi lời ước nguyện và đem thả hoa đăng xuống hồ sen của tự viện. Nhìn những đóa hoa đăng sáng hồng ấm áp trôi xuôi theo lòng hồ lấp loáng ánh trăng, mang theo lời nguyện cầu của những tâm hồn hướng thiện về bên kia bờ, trong lòng chúng tôi dâng tràn một niềm cảm xúc khó đặt tên.

Những ánh nến và hoa đăng lung linh

Như một phần của việc thanh lọc, những bữa ăn của chúng tôi hầu hết là các món buffet chay giản dị, mộc mạc, không chế biến quá cầu kỳ nhưng không kém phần thơm ngon và dinh dưỡng, và nhất là không cần phải lo lắng về độ an toàn hay vệ sinh thực phẩm vì hầu hết rau củ được trồng ngay tại vườn rau trong khuôn viên tự viện, bằng phương thức hữu cơ tự nhiên nên không sử dụng các hóa chất độc hại nào trên thực vật hay đất trồng. Dĩ nhiên, nguyên liệu luôn tươi mới khi được thu hái vừa lúc nấu, và nơi đây vốn có tinh thần ý thức cao độ về tầm quan trọng của thực phẩm lành mạnh nên các món ăn hầu như luôn được chế biến sao cho tối ưu cho sức khỏe mà vẫn đảm bảo được khẩu vị hấp dẫn.

Những bữa ăn lành mạnh và ngon miệng

Song, chúng tôi cũng được hướng dẫn rằng, điều quan trọng không kém, thậm chí có thể quan trọng hơn cả thức ăn, chính là cách ăn. "Ăn gì?" cũng quan trọng, nhưng “ăn như thế nào” rất nhiều khi lại mang tính quyết định trong việc giữ gìn sức khỏe và phát triển tinh thần của mỗi cá nhân và cả cộng đồng. Chúng tôi ngồi ăn cùng nhau trong không khí trật tự, nhẹ nhàng và yên tĩnh, chỉ có tiếng lách cách của những dụng cụ ăn uống chạm vào nhau. Không nói chuyện trong lúc ăn, chúng tôi được khuyến khích ăn chậm, nhai kỹ, chú trọng vào cảm nhận thức ăn hơn là phân tán tư tưởng và vung vãi năng lượng vào những việc tán gẫu và phấn khích quá độ trên bàn ăn. Với những ai đã quen với tiệc tùng linh đình thường ăn uống với những màn cụng ly hay hò hét thì nghe có vẻ gò bó và buồn tẻ, nhưng thật ngạc nhiên là họ lại chia sẻ rằng, không biết có phải do được thưởng thức với nhịp độ chậm rãi từ tốn, hay do thức ăn được chế biến thật lành mạnh, hay là một phép màu từ không khí yên bình thanh tịnh của tập thể ăn trong tỉnh thức… mà những bữa ăn dường như rất ngon nhưng lại không kích thích sự thèm khát quá độ, và khi ăn xong cũng không buồn ngủ, nặng bụng hay cảm giác nặng nề thường thấy sau những bữa tiệc.

Thi thoảng, chúng tôi cũng có những bữa ăn 'picnic', khi mà chúng tôi được tự do mang phần ăn của mình đến bất cứ nơi nào trong tự viện và có thể vừa nhâm nhi vừa làm điều mình thích miễn là lành mạnh. Những buổi ấy chúng tôi thường quây quần thành các nhóm nhỏ, có khi ngồi đàn hát nghêu ngao những bài thiền ca dịu dàng dưới tán cây mát rượi trong một trưa nắng đẹp, có khi lại đu đưa trên chiếc xích đu cùng cuốn sách yêu thích vào một sáng trời trong. Tất cả đều tùy duyên và ngẫu hứng nên có khi quy củ đều đặn mà cũng nhiều lúc sáng tạo bất ngờ.

Cùng nhau, chúng tôi học cách lan tỏa những năng lượng an lành, hiền hòa từ chính mình ra xung quanh, và cộng hưởng với những dòng từ trường tương ứng của thiên nhiên, của đất trời vạn vật, và của những con người đồng điệu hạnh ngộ. Chúng tôi nhận ra, thiền tập không phải là thứ quá xa vời, lại càng không phải điều xa xỉ, và chắc chắn không thể nào thiếu thực tế. Nó giản dị, mộc mạc và gần gũi như hơi thở, vậy mà những điều tốt đẹp nó mang lại thật bát ngát như cả bầu trời.

Thật ra, nói thiền là thứ xa xôi thì cũng đúng, mà nói nó gần gũi cũng không sai. Xa xôi là vì đa phần người ta chẳng mấy ai quan tâm đến việc thanh lọc và tu dưỡng thân tâm mình cho đến khi họ đã quá mệt hỏi hoặc bị một căn bệnh tinh thần hay thể chất nào đó túm lấy và chuẩn bị nghiền nát họ. Gần gũi là vì việc thực hành nó thực sự đơn giản hơn đa phần mọi người vẫn tưởng, và tác dụng của nó thì thực tiễn hơn hẳn những gì người ta vẫn hiểu sai về thiền.

Chúng tôi trở về nhà sau những tháng trải nghiệm với nhiều liệu pháp thiền tập khác nhau, tạm kết thúc những chuyến tu dưỡng thân tâm với sự hướng dẫn, nhưng thầm hứa sẽ tiếp tục tự thực hành và nhờ đó mang bình yên vào từng hơi thở trong cuộc sống của mình, rồi một ngày có lẽ ai đó cũng hiểu được:

Thì ra chẳng ở đâu xa,

Bình an ở tại lòng ta đây mà.

Về đây chơi với an yên

Tâm hồn trải rộng về miền thanh tao

Lòng ta vốn chẳng hư hao

Vẹn toàn như thể trời cao không cùng