Sức cuốn hút của dòng nhạc R&B

Trong số những thể loại âm nhạc phổ biến, R&B là thể loại có nhiều bản hit nhất. Các ca khúc R&B đương đại thường xuyên đứng đầu các bảng xếp hạng, khiến R&B trở thành một trong những thể loại thành công nhất về mặt thương mại trong ngành công nghiệp âm nhạc hiện đại. Tuy vậy, định nghĩa R&B đối với người Việt chúng ta vẫn còn khá mơ hồ. Để hiểu rõ hơn về R&B, trước hết hãy cùng WOWWEEKEND ngược dòng thời gian tìm về lịch sử của nó. 

Lược sử về R&B

Rhythm and blues, thường được biết đến với cái tên viết tắt R&B, là một thể loại âm nhạc do người Mỹ da màu phát triển vào những năm 1940 và liên tục được cải tiến cho đến ngày nay. R&B có nguồn gốc từ nhạc phúc âm (nhạc được hát trong nhà thờ), jazz, nhạc dân gian và nhạc blues truyền thống, sau đó phát triển song song với rock 'n' roll.

Vào những năm 1940, nhạc R&B bùng nổ ở các thành phố lớn tại Mỹ như New York, Chicago, Detroit, Philadelphia và Los Angeles - những nơi chứng kiến sự hiện diện ngày càng nhiều của người Mỹ da màu do cuộc Đại di cư. 

Bắt nguồn từ âm nhạc nhà thờ miền Nam nước Mỹ

R&B bắt đầu nhen nhóm từ những năm 1930 trong cộng đồng người Mỹ gốc Phi. Nó là một sự biến tấu từ âm nhạc đô thị nhưng có nhịp điệu nặng hơn. Những năm 1940, R&B đã tạo ra một làn sóng mới và được xem là loại âm nhạc độc quyền chỉ được sáng tác và biểu diễn bởi người Mỹ da màu. Đối tượng khán/thính giả chính cũng là những người trong cộng đồng này. Phong cách đại chúng của R&B ban đầu được gọi là "jump blues" - một thứ nhạc để nhảy, đúng như cái tên của nó. Jump blues còn được xem là sự kết tinh hoàn hảo nhất của jazz và blues. Nó kết hợp các ban nhạc kèn và điệu swing của jazz, và các cú riff, cấu trúc hoà âm của blues. Nhưng nếu jazz mang đậm tính ngẫu hứng thì lối phối nhạc của R&B có phần mạnh mẽ và "ác liệt" hơn và chú trọng vào sự chuẩn bị kỹ càng. 

Sau đó, nhờ cuộc Đại di cư, nhiều nhạc sĩ theo dòng nhạc blues và nhạc phúc âm đã mang những bài hát ở thể loại này từ miền Nam nước Mỹ đến các thành phố ở miền Bắc, dần dần ký hợp đồng thành công với các hãng thu âm.

Thuật ngữ R&B chính thức ra đời

Thuật ngữ R&B chỉ chính thức ra đời vào năm 1947 nhờ nhà soạn nhạc huyền thoại của New York - Jerry Wexler. Ông cũng là thành viên của hãng đĩa nổi tiếng Atlantis. Đến năm 1949, Billboard chính thức dùng cái tên này cho các bài hát cho bảng xếp hạng. Nhờ đó mà cái tên R&B mới trở nên phổ biến hơn đối với khán/thính giả đại chúng. Không ngoa khi nói rằng Jerry Wexler là nhân vật quan trọng giúp định hình thể loại R&B. Bởi nhờ ông mà nhiều đĩa thu của các siêu sao R&B đã ra đời dưới hãng đĩa Atlantic. Đó là Buth Brown, La Vern Baker hay nhóm nhạc lừng danh The Drifter và Chuck Willis.

3 đặc điểm chính của dòng nhạc R&B cổ điển

R&B cổ điển của những năm 1940, 1950 và 1960 được kết hợp bởi 3 yếu tố chính sau:

• Sự trùng lặp mạnh mẽ với nhạc rock: Nhiều tác phẩm R&B hay nhất của thời kỳ đầu này đã được đồng phân loại là rock 'n' roll. Các nghệ sĩ R&B da màu đã truyền cảm hứng cho nhiều ban nhạc rock da trắng, bao gồm cả The Beatles và The Rolling Stones.
• Nhạc cụ dựa trên guitar: Guitar điện là nhạc cụ trung tâm trong thời kỳ đầu của R&B. Nó được hỗ trợ bởi trống, bass đôi (sau này là guitar bass điện) và piano. Các giai điệu được trình diễn bởi các giọng ca chính hoặc đôi khi là kèn saxophone.
• Cảm hứng từ nhạc blues và nhạc phúc âm: Âm nhạc của những nghệ sĩ R&B thời kỳ đầu mang đậm chất blues truyền thống và phúc âm. Cũng chính vì vậy mà những bài hát R&B cổ điển thường mang màu sắc buồn bã, chứa đựng thông điệp về sự bất công hay nạn phân biệt chủng tộc. 

3 yếu tố chính của nhạc R&B đương đại

Nhạc R&B đương đại có một số đặc điểm giống với thể loại R&B nguyên bản nhưng có những điểm khác biệt đáng chú ý.

• Nhạc cụ dựa trên bàn phím: Trong khi R&B cổ điển được tạo nên chủ yếu bởi guitar, hầu hết R&B đương đại dựa trên bàn phím, bộ tổng hợp và máy đánh trống. Một số ca sĩ R&B nổi tiếng, như Alicia Keys, ưa thích piano acoustic, nhưng nhiều người khác lại yêu thích bàn phím điện tử và autotune.
• Sự kết hợp của hip hop: Trong những năm gần đây, ranh giới giữa hip hop và R&B gần như đã không còn, chẳng hạn như album đầu tay mang tên Trapsoul của Bryson Tiller và Thank Me Later của Drake. Xu hướng này bắt nguồn từ những năm 1980, khi các nhà sản xuất Teddy Riley và Bernard Belle giới thiệu phong cách sản xuất "jack swing mới".
• Giọng hát mượt mà, du dương: Các ca sĩ R&B như Luther Vandross, Whitney Houston và Mariah Carey đã biến kỹ thuật thanh nhạc điêu luyện trở thành một phần không thể thiếu của thể loại R&B.
• Vũ đạo hấp dẫn: Không chỉ còn tập trung vào giai điệu và ca từ, R&B đương đại còn có một yếu tố quan trọng khác là vũ đạo và phong cách biểu diễn của ca sĩ. Gương mặt biểu tượng ở thể loại R&B đương đại với vũ đạo hút mắt chính là Beyonce. 

Ngày nay, R&B đương đại đã được biến tấu rất nhiều và dĩ nhiên mang nhiều nét khác biệt so với R&B cổ điển. Nó chủ yếu tập trung vào những giai điệu mang phong cách nhạc pop và xu hướng văn hoá để phù hợp hơn với khán giả đại chúng. Tuy vậy, sức hút của R&B không hề phai nhạt, thậm chí ngày càng lan rộng hơn. Những giá trị cốt lõi khiến R&B mê hoặc thính giả vẫn còn đó. Sự đa dạng và kì diệu của âm sắc trong ca từ, sự lặp đi lặp lại một câu hoặc thậm chí một đoạn nhạc và đặc biệt là khả năng luyến láy của ca sĩ khiến các ca khúc R&B không ngừng mê hoặc người nghe.