Environmental Movement Máy bay động cơ điện - tương lai của du lịch hàng không xanh?

Từ khoảng thời gian sau đại dịch, ngành hàng không đang chứng kiến sức tăng trưởng vượt trội nhờ vào lưu lượng hành khách di chuyển bằng phương thức này tăng cao với khoảng 40 triệu chuyến bay chở khách mỗi năm. Tuy nhiên, tin vui của ngành du lịch và hàng không lại không phải tín hiệu tích cực với môi trường. Vốn phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu hóa thạch, ngành hàng không hiện đang đóng góp 2,5% lượng khí thải toàn cầu và dự kiến sẽ tăng gấp ba vào năm 2050, dù đây cũng là mốc để toàn ngành đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0. 

Không thể phủ nhận hàng không là ngành khó giảm phát thải nhất bởi nhiều lý do. Lượng khách du lịch phục hồi sau đại dịch có tốc độ tăng trưởng trung bình hàng năm 4,7% khiến lượng khí thải như oxit nitơ, khí dung sulfat, các hạt và hơi nước đều tác động trực tiếp đến sự nóng lên toàn cầu. Các thị trường mới nổi như châu Á hay Mỹ Latinh cũng đóng góp phần không nhỏ vào xu thế bất lợi này. Gánh nặng này buộc nhiều hãng hàng chi tiền nghiên cứu để tìm ra các giải pháp “xanh hoá” nhằm tăng hiệu quả nhiên liệu và giảm bớt tác động xấu tới môi trường. Nhưng những tiến bộ này vẫn còn rất hạn chế. 

Một số yêu cầu chính để ngành hàng không có thể đạt mục tiêu không phát thải ròng nằm ở việc thay thế nhiên liệu hóa thạch, cải thiện hiệu quả năng lượng thông qua các cải tiến công nghệ, và thay đổi nhu cầu đi lại bằng các phương thức vận chuyển khác. Khái niệm nhiên liệu hàng không bền vững (SAF) mới bắt đầu xuất hiện cách đây không lâu, nhưng là cách khử carbon quan trọng. Theo Quy định hàng không RefuelEU . Theo quy định này, các nhà cung cấp nhiên liệu hàng không sẽ phải pha trộn ngày càng nhiều SAF với dầu hỏa, bắt đầu với tỷ lệ pha trộn tối thiểu là 2% vào năm 2025 và tăng lên 70% vào năm 2050. Quy định này dự kiến ​​sẽ giảm lượng khí thải CO2 của hàng không khoảng hai phần ba vào năm 2050 và cải thiện chất lượng không khí.

Bên cạnh đó, các chuyến bay điện cũng được giới thiệu. Nhiều hãng hàng không lớn đã ký thư xác nhận ý định vận hành các chuyến bay sử dụng máy bay điện. Năm 2023, hãng hàng không Scandinavian SAS công bố bán vé cho chuyến bay “điện” đầu tiên với giá vé chỉ 180 USD và ngay lập tức “cháy vé”, dù hành khách sẽ phải chờ đến năm 2028 mới có thể đặt chân lên chuyến bay này (nhưng ngày khởi hành hay sân bay khởi hành vẫn còn là điều bí ẩn). Ba chuyến bay đầu tiên sẽ đến mỗi thị trường nội địa của SAS là Đan Mạch, Na Uy và Thụy Điển, và là nỗ lực của hàng không Bắc Âu trong việc hướng tới một hệ thống giao thông hoàn toàn bằng điện. 

Ảnh: SAS

Từ năm 2019, SAS đã hợp tác cùng Airbus để nghiên cứu lựa chọn máy bay thương mại phát thải thấp. SAS cũng đã công bố hợp tác với công ty hàng đầu thế giới về sản xuất máy bay điện Heart Aerospace của Thụy Điển để phát triển máy bay điện, cũng là dòng máy bay sẽ đi vào vận hành thử trong 3 năm tới. Máy bay ES-30 là một trong những máy bay điện thương mại đầu tiên, gồm 30 chỗ ngồi, với phạm vi 200km hoàn toàn bằng điện và phạm vi hybrid là 400km, phù hợp với các tuyến đường bay ngắn. 

Ảnh: Heart Aerospace

Nối gót SAS, vào giữa năm 2024, chuyến bay điện thương mại đầu tiên cũng đã cất cánh ở Canada với Sealand Flight. Có thiết kế nhỏ hơn ES-30, máy bay này được ra mắt vào năm 2019, nguyên mẫu từ Harbour Air là chiếc máy bay thương mại chạy bằng điện đầu tiên trên thế giới được thử nghiệm vào tháng 8/2022 với lộ trình 72km từ Richmond đến Sidney trên Đảo Vancouver trong 24 phút. Air Canada cũng đã đặt hàng 30 chiếc máy bay điện từ hãng Heart Aerospace. 

Vào tháng 1 năm 2025, Trung Quốc cũng công bố chứng nhận chiếc máy bay điện thương mại đầu tiên của mình mang tên RX4E. Theo Volar Air Mobility, đơn vị sẽ bán dòng máy bay này, chiếc máy bay có tốc độ khác mạnh nhưng sẽ hạ cánh trong khoảng thời gian dài hơn so với thông thường. 

Ảnh: Heart Aerospace

Những chiếc máy bay điện thương mại đầu tiên dù chưa thực sự đi vào hoạt động chính thức, nhưng lại là niềm hy vọng lớn của ngành công nghiệp hàng không. Liệu đây có phải tương lai bền vững sẽ thay đổi bộ mặt ngành này? Chỉ thời gian mới có thể trả lời.