Reminiscence & Heritage Tết Trung thu - chiếc lồng đèn, bánh đoàn viên và ký ức về những kỷ niệm ngày cũ

Cứ mỗi độ tháng 7 âm lịch, tôi đã thấy loáng thoáng hình ảnh những chiếc bánh Trung thu được bày bán hai bên đường. Lòng tôi lại chợt bâng khuâng tự hỏi rằng ''Trung thu đã đến rồi chăng?''

Trải qua bao năm, tôi cũng chưa một lần tìm hiểu thử xem Tết Trung thu có từ khi nào. Chỉ biết rằng, đây là thời điểm quan trọng của năm, là dịp đoàn viên cũng chẳng khác gì nhiều so với Tết Nguyên Đán cả. Qua bao năm, Tết Trung thu cũng lớn dần với những ký ức đẹp về những ngày đón trăng thuở bé.

Không khí Tết Trung thu trên khắp đường phố

Đến tận bây giờ, tôi mới có chút ít thời gian để tìm hiểu xem Tết Trung thu có từ bao giờ. Nhân gian có ba truyền thuyết được biết đến nhiều nhất để nói về Trung thu là Hằng Nga và Hậu Nghệ, vua Đường Minh Hoàng lên cung trăng và sự tích về chú Cuội của Việt Nam. Theo nhiều nghiên cứu về lịch sử, có lẽ, Trung thu được bắt đầu từ nền văn minh lúa nước của đồng bằng Nam Trung Hoa và đồng bằng châu thổ sông Hồng của Việt Nam. Theo Phan Kế Bính trong sách Việt Nam phong tục: ''dân ta thế kỷ 19, ban ngày làm cỗ cúng gia tiên, tối đến bày cỗ thưởng trăng. Đầu cỗ là bánh mặt trăng và dùng nhiều thứ bánh trái hoa quả, nhuộm các màu sặc sỡ, xanh đỏ, trắng và vàng. Con gái ở phố thi nhau tài khéo, gọt đu đủ thành các thứ hoa, nặn bột làm con tôm, con cá voi...". Thế là cũng có chút ít hiểu biết về Trung thu rồi nhỉ. Qua bao năm, ít nhiều đã có biến đổi với những thăng trầm của thời gian và cuộc sống nhưng Trung thu vẫn là một dịp đặc biệt để đoàn viên.

Ngày hội Trung thu, thu hút nhiều gia đình

Một mình lang thang với những ký ức đẹp về những mùa trăng cũ đã qua, tôi bất chợt nhớ về tuổi thơ của những mùa Tết Trung thu ngày trước.

Ai trong chúng ta đều đã từng là trẻ con vô tư vô lo với cuộc sống. Và ai trong chúng ta cũng đã từng háo hức đếm từng ngày để chờ Trung thu. Và bạn cũng như tôi không thể nào thiếu được chiếc lồng đèn - vật đặc trưng của ngày Tết trông trăng. 

Lồng đèn ngôi sao, lồng đèn bươm bướm.

Tô màu trên môi, chú lân mỉm cười.

Lồng đèn con cá, lồng đèn tàu bay.

Lòng em vui thay trong ánh đèn đắm say”

(Em đi rước đèn - Vũ Đình Ân)

Những chiếc lồng đèn tuổi thơ rực rỡ sắc màu

Có thể nói, Trung thu mà thiếu đi chiếc lồng đèn thì không thể nào trọn vẹn được cả. Tôi còn nhớ rõ lắm về chiếc lồng đèn đầu tiên của mình. Làm sao quên được cái cảm giác buồn bã ngồi sau chiếc xe đầm của mẹ mà mắt có nhìn chằm chằm vào những tiệm bán đèn Trung thu mỗi khi đi học về. Thời đó để có được những chiếc đèn Trung thu điện tử rực rỡ sắc màu, âm thanh sống động thì gia đình cũng thuộc dạng khá giả lắm. Con nít mà, thường hay nghĩ đơn giản và dễ thích những cái mới hơn và sặc sỡ. Rồi tôi cũng có được cái chiếc lồng đèn cho riêng mình ấy chứ. Đó là chiếc lồng đèn đẹp nhất của tôi do ba tự tay làm từ những cây tre trong vườn nhà.

Chiếc đèn ông sao bằng tre chứa chan nhiều kỷ niệm

Hồi nhỏ, chạy lẽo đẽo theo ba ra vườn chọn từng cây tre phù hợp không già quá cũng không nên chọn cây non quá. Nhìn bàn tay ba khéo léo chuốt từng sợi đan mà cảm phục ghê lắm. Mặc dù không đầy đủ như những người ba khác nhưng đối với tôi, ba là tuyệt vời nhất. Những thanh tre mỏng nhưng vẫn giữ vững độ chắc chắn, dẻo dai của mình. Ba tỉ mị uốn lượn từng thanh tre và ghép thành khung hình ngôi sao 5 cánh. Những mảnh giấy màu đỏ rực rỡ được dán cẩn thận trên khung rồi cả những cây nến nhỏ được đặt chính giữa để thắp sáng. Đấy là chiếc đèn Trung thu đầu tiên của tôi. Mặc dù, đó chỉ là chiếc đèn thủ công cũng không quá xuất sắc, rực rỡ và so sánh được với những chiếc đèn Trung thu ngoài chợ nhưng đó là món quà tuyệt vời mà ba dành cho tôi.

Những chiếc đèn Trung thu rực rỡ sắc màu

Giờ đây, lũ trẻ con trong xóm ngày xưa cũng đã lớn. Những chiếc lồng đèn bằng tre ông sao, con cá, con bướm,... cũng dần dần ít đi. Sự phát triển của công nghệ và sự sáng tạo của con người đã làm nên những loại đèn Trung thu đặc sắc hơn, rực rỡ hơn và công nghệ hơn. Sản phẩm đa dạng hình dáng, kích thước, có thêm cả âm nhạc,... rất phong phú để cho các bé lựa chọn.

Tôi cảm thấy may mắn khi mình có được một phần tuổi thơ gắn liền với những chiếc lồng đèn đan tre ấy. Qua bao năm tháng, vạn vật đều thay đổi để thích nghi với sự phát triển, những chiếc lồng đèn cũng vậy nhưng ý nghĩa của nó vẫn vẹn nguyên ban đầu. Bản thân tôi lại thích chiếc lồng đèn ông sao bằng tre ngày xưa hơn những chiếc đèn công nghệ ngày nay, chắc có lẽ đó là món quà của ba dành cho tôi.

Tết đoàn viên chắc chắn phải có bánh Trung thu - nét văn hoá từ xưa của người Việt

Bánh Trung thu được xem là biểu tượng của sự đoàn viên và no ấm. Bởi nó là cầu nối giúp các thành viên trong gia đình có dịp ngồi lại bên nhau và thưởng thức dĩa trà bánh nhân dịp trăng tròn. Theo tìm hiểu, bánh Trung thu có nguồn gốc từ phương Bắc và dần du nhập sang Việt Nam từ thời phong kiến và được sáng tạo theo cách riêng của người Việt. Từ xưa, có hai loại bánh dành cho mùa này là bánh dẻo và bánh nướng với hình tròn, hình vuông mang ý nghĩa ''Trời tròn, Đất vuông''. Người dân thường lựa chọn nguyên liệu gần gũi, giản dị chỉ có bánh nướng, bánh dẻo nhân thập cẩm, nhân chay,... để thưởng thức.

Chiếc bánh Trung thu truyền thống

Ngày nay, bánh Trung thu vẫn mang ý nghĩa nguyên vẹn về sự đoàn viên. Qua bao năm tháng, bánh Trung thu đã phát triển theo nhiều chiều hướng sáng tạo hơn với các loại nhân đa dạng, mẫu mã độc đáo. Không còn gói gọn trong chiếc bánh hình tròn hay vuông, bánh Trung thu ngày nay có nhiều hình dáng, hoa văn khác nhau như hình 12 con giáp cách điệu, hình thỏ ngọc, bông hoa,... Đặc biệt, bánh ngày nay cũng được sáng tạo với các hương vị đa dạng như vị trà xanh, hạt sen, dừa, chocolate, khoai môn,... phù hợp với những sở thích khác nhau của mỗi người như ăn chay, ăn kiêng hay những ai ưa thích hương vị bánh theo cách riêng của mình.

Bánh Trung thu - đặc trưng mùa Tết đoàn viên

Tôi lặng nhìn nhớ về những ký ức cùng ông bà nội lúc sinh thời khi cùng nhau đón Trung thu. Ngày đó, những chiếc bánh được biếu tặng nằm hiển nhiên trên bàn thờ tổ tiên. Đối với tôi, những chiếc bánh ấy như chân ái cuộc đời mình, phải đếm từng ngày từng ngày cho đến Trung thu để được thưởng thức. Cứ ngày nào cũng đi qua đi lại trước những chiếc bánh ấy. Tôi còn nhớ ông hay la rầy tôi vì cứ mải lo để ý đến chiếc bánh ấy mà chẳng thèm học bài. Năm tháng trôi qua, ông bà cũng không còn nữa, những chiếc bánh Trung thu năm nào vẫn còn đó, vẫn tròn vị yêu thương và hạnh phúc. Đối với tôi, mỗi chiếc bánh đều mang một câu chuyện và gắn liền với những ký ức đẹp của mỗi người trong một giai đoạn nào đó của cuộc đời.

Miên mang theo từng giai điệu của bài hát, tôi sống lại những ký ức về tuổi học trò cùng rước trăng với đám bạn ở quê nhà.

Tết Trung thu rước đèn đi chơi

Em rước đèn đi khắp phố phường

Lòng vui sướng với đèn trong tay

Em múa ca trong ánh trăng rằm

Đèn ông sao với đèn cá chép

Đèn thiên nga với đèn bươm bướm

Em rước đèn này đến cung trăng

Đèn xanh lơ với đèn tím tím

Đèn xanh lam với đèn trắng trắng

Trong ánh đèn rực rỡ muôn màu

(Rước đèn tháng Tám - Đức Huỳnh)

Nhớ năm ấy, khi tôi vào tiểu học cũng có dịp được đón Trung thu cùng bạn bè trang lứa. Hồi ấy, cả lớp tôi chừng vài chục bạn thôi cộng với mấy lớp bên cạnh thì ít nhiều cũng tầm 200 có hơn. Chúng tôi xếp vào hàng như một con rắn dài ngoằng. Rồi tung tăng thắp đèn hát ca và đi bộ dọc con đường xung quanh trường. Nói rước đèn, chứ thật sự lúc tuổi ấy tôi cũng không biết là thế nào.

Ấy thế, mà nhanh thật, tôi cũng như các bạn cũng mấy khi được quay lại thời trẻ con chơi đùa cùng nhau. Con người thường bỏ qua những thứ thật bình dị ngày xưa mà quên đi rằng bản thân cũng trải qua một thời trẻ dại với đầy ắp những kỉ niệm đẹp như thế. Có lẽ, bản thân mỗi người sẽ thấy khi ấy là thời điểm vui vẻ nhất, hạnh phúc nhất của mình!

Nếu có một lựa chọn quay lại quá khứ, tôi vẫn muốn mình trở về với lứa tuổi mộng mơ vô tư vô lo ấy. Khi đó, tôi có thể về quê và cùng ba làm lại cái đèn Trung thu ông sao, cùng bạn bè trong lớp rước đèn khắp các con đường ở trường và cùng ông bà thưởng thức bánh đoàn viên.

Đến độ tuổi này, cũng không còn háo hức như thuở xưa để tự hỏi nhau rằng ''Bao giờ mới đến Trung thu nữa?'' Dù có đổi thay, Tết Trung thu vẫn là cái tết ấm áp với những phút giây đoàn viên bên gia đình. Trung thu vẫn là mùa Tết mong chờ của trẻ thơ, là phút vui đùa bên đám bạn.

Và hy vọng Tết Trung thu vẫn được giữ trọn vẹn ý nghĩa của nó.