Hội chứng Peter Pan và tất cả những điều bạn cần biết

Trong tâm lý học, hội chứng Peter Pan dùng để chỉ một người đàn ông tuy trưởng thành về mặt thể xác nhưng có tâm hồn và tính cách như trẻ nhỏ. Mặc dù hội chứng này đều có thể xuất hiện ở cả nam giới và phụ nữ, tuy nhiên các thống kê cho thấy nam giới thường bị ảnh hưởng bởi tình trạng này nhiều hơn.
Hội chứng Peter Pan là gì?
Peter Pan được biết đến là một nhân vật hư cấu trong truyện của nhà văn James Matthew Barrie. Trong truyện, vì tình yêu mến của Peter Pan dành cho cô bạn Wendy nên cậu bé muốn ngỏ lời mời Wendy đến Neverland sống cùng nhau. Tuy nhiên, Wendy đã chỉ cho Peter Pan một thế giới mà ở đó hoàn toàn khác với những gì Peter Pan tưởng tượng. Điều này khiến cậu bé sợ hãi thế giới của người lớn và chỉ muốn sống mãi trong thế giới trẻ thơ, không bao giờ trưởng thành. Tương tự, một người mắc hội chứng Peter Pan là người không muốn hành động và cư xử chín chắn, chịu trách nhiệm phù hợp theo đúng lứa tuổi của họ. Hơn nữa, họ mong muốn gia đình và người thân ủng hộ hành vi, thái độ cùng lối sống của họ.

Năm 1983, nhà tâm lý học Dan Kiley lần đầu tiên đề cập đến hội chứng này qua cuốn sách ''Hội chứng Peter Pan: Đàn ông chưa bao giờ trưởng thành''. Tiến sĩ Dan Kiley cho biết hội chứng Peter Pan không liên quan đến trí thông minh mà là sự trưởng thành về cảm xúc của con người, cụ thể là nam giới. Humbelina Robles Ortega - giáo sư Khoa Nhân cách, Đánh giá và Điều trị Tâm lý của Đại học Granada tin rằng hội chứng này là do thiếu kỹ năng sống và cha mẹ bảo bọc quá mức. Cô giải thích ''Nó thường ảnh hưởng đến những người phụ thuộc, những người đã được gia đình bảo vệ quá mức và không phát triển các kỹ năng cần thiết để đương đầu với cuộc sống''. Ngoài ra, nữ giáo sư cũng cho biết, những người mắc hội chứng trên thường xem thế giới của người lớn có rất nhiều vấn đề và khó khăn, để tránh khỏi những rắc rối khi phải trưởng thành ấy, họ chọn cho mình đặc quyền không lớn lên.

Mặc dù nó không phải là một tình trạng được công nhận về mặt y học, nhưng các chuyên gia tin rằng hội chứng này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống và các mối quan hệ của con người.

''Manolescents''

Tác giả trứ danh Kristen Houghton, người gọi tình trạng này là ''manolescent'' đưa ra lời giải thích ''Trách nhiệm là một từ xấu đối với họ và biểu thị lãnh thổ đáng sợ được gọi là tuổi trưởng thành. Họ sống để vui vẻ''. Nữ tác giả cũng cho biết, trở thành người lớn là một viễn cảnh đáng sợ. ''Sau tất cả, chúng ta sẽ trở thành cha mẹ theo một cách nào đó (cho dù chúng ta không muốn) và bắt đầu cuộc sống với những trách nhiệm. Trách nhiệm đi kèm với sự hy sinh cá nhân; chúng tôi phải có một công việc, chúng tôi phải thực hiện thanh toán bằng ô tô và thẻ tín dụng. Chúng tôi trả tiền thuê nhà và chúng tôi mua thức ăn. Đó là tuổi trưởng thành và đó là một con người có trách nhiệm. Manolescent không muốn thứ này nằm trong lòng mình. Nó khiến anh ta sợ hãi.''

Hội chứng Wendy
Ngược lại với Peter Pan, những người mắc hội chứng Wendy là những người thường hay lo lắng thái quá. Hội chứng này xảy ra nhiều hơn ở nữ giới, đặc biệt là các bà mẹ. Những người có hội chứng này có xu hướng muốn con mình mãi là những đứa bé, họ vô tình khuyến khích các Peter Pan của họ trốn tránh trách nhiệm và ''mặc kệ cuộc đời''. Những người phụ nữ này có thể hỗ trợ tinh thần không ngừng, đưa ra quyết định cho những ''người đàn ông to xác'' vô trách nhiệm và dọn dẹp đống lộn xộn ''đứa bé'' của họ gây ra.

Trên thực tế, theo một nghiên cứu, Hội chứng Peter Pan và Wendy là một dạng động lực trong hôn nhân: ''Một hệ thống hôn nhân được mô tả có người chồng không chung thủy và tự ái, Peter Pan và người vợ đau khổ, có dấu hiệu trầm cảm kéo dài, Wendy''. Nhưng đó không phải là tất cả. Các nhân vật khác với câu chuyện hư cấu cũng có thể xuất hiện trong các mối quan hệ ngoài đời thực của họ.

Biểu hiệu của những người mắc phải hội chứng Peter Pan
1. Không thể tự lập
Khi một người gặp phải hội chứng này, họ sẽ không bao giờ chủ động và sống một cuộc sống độc lập, họ cũng luôn sợ hãi và gặp phải khó khăn khi bước chân ra khỏi ngôi nhà - chiếc vỏ bảo bọc họ. Những người này thích ở cạnh cha mẹ, đồng thời luôn trong trạng thái tránh tất cả các cơ hội để sống xa gia đình để tự bắt đầu cuộc sống của chính họ.

2. Thất nghiệp
Một khía cạnh nổi bật khác của hội chứng Peter Pan là tình trạng thiếu việc làm hoặc thất nghiệp kinh niên. Mặc dù có năng lực về tinh thần và thể chất nhưng những người này sẽ từ chối tìm kiếm hoặc làm những công việc để kiếm tiền. Hơn nữa, người mắc hội chứng Peter Pan cũng có xu hướng bị sa thải cao hơn người bình thường.

3. Trốn tránh trách nhiệm tài chính
Peter Panners rất phụ thuộc vào bạn bè và gia đình để được hỗ trợ tài chính. Họ yêu cầu hoặc thậm chí lôi kéo người khác giúp họ giải quyết các vấn đề tiền bạc mà không đề nghị làm điều gì đó để trả ơn.

4. Không làm bất kỳ công việc nào
Những cá nhân này sẽ từ chối làm bất kỳ công việc hay điều gì. Mặc dù có thể đã kết hôn và thậm chí lên chức bố mẹ, nhưng họ sẽ từ chối làm bất cứ điều gì như dọn dẹp nhà cửa, chăm sóc con cái…

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng hội chứng Peter Pan

1. Sự bảo bọc con cái quá mức của cha mẹ

Theo nhà tâm lý học Humbelina Robles Ortega, lý do chính của tình trạng này đến từ việc bảo bọc con cái quá mức của các bậc phụ huynh. Trái với suy nghĩ giúp con có một cuộc sống an toàn và hạnh phúc, hành động tham gia kiểm soát hơn mức cần thiết vào cuộc sống của con cái khiến chúng không có sự tự chủ và phát triển tự do cá nhân. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng học hỏi, tư duy và sự chấp nhận rủi ro trong cuộc sống của trẻ.
Bằng cách bảo vệ quá mức, cha mẹ khiến con cái phụ thuộc quá mức vào họ. Kết quả là chúng không học được các kỹ năng cần thiết cho tuổi trưởng thành. Tác giả và nhà thơ Jude Paler viết rằng điều này bao gồm ''các kỹ năng như giặt giũ, rửa chén hoặc xử lý tài chính. Các kỹ năng 'người lớn' khác phức tạp hơn bao gồm khả năng truyền đạt cảm xúc và chịu trách nhiệm.''

2. Lo lắng
Là người lớn và gánh vác trách nhiệm thật khó. Khi bắt đầu, hầu hết chúng ta đều cảm thấy lo lắng về việc kiếm tiền, kiếm việc làm hay thành công trong cuộc sống. Peter Panners thường cảm thấy tê liệt bởi những suy nghĩ này và điều đó cho phép sự lo lắng của họ vượt đến mức báo động. Chính sự bất an khiến họ phải tìm một lối thoát an toàn như dựa vào cha mẹ hoặc phụ thuộc vào vợ/ chồng có trách nhiệm (thường sẽ là những Wendy) để nhận được sự chăm sóc và đáp ứng nhu cầu của chính bản thân ngay cả trong cuộc sống trưởng thành.

3. Chấn thương tâm lý thời thơ ấu
Gặp phải chấn thương mặt cảm xúc, tâm lý khi còn bé cũng có thể dẫn đến tình trạng hội chứng này. Jude Paler giải thích ''Ai bị bạo hành khi còn nhỏ sẽ không có một tuổi thơ hạnh phúc. Khi lớn lên, anh ấy có thể cảm thấy mình cần phải cố gắng trở thành một đứa trẻ''. Vì vậy, khi trở thành người lớn, họ chọn sống cuộc sống vô tư vô lo như trẻ nhỏ. ''Một ví dụ điển hình của trường hợp này là ông hoàng nhạc Pop, Michael Jackson'' - Jude Paler nói thêm.

4. Cô đơn
Nhà tâm lý học Humbelina Robles Ortega tuyên bố rằng những người mắc hội chứng Peter Pan thường sợ cô đơn. Vì vậy, họ luôn tìm kiếm sự quan tâm chăm sóc từ người khác, đặc biệt là gia đình, vợ/ chồng hoặc người bạn đời lãng mạn của mình.

5. Nỗi ám ảnh về sự cam kết
Người ta tin rằng những Peter Pans có một nỗi sợ hãi tột cùng về sự cam kết. Theo trang Good Therapy, ''Những người mắc hội chứng Peter Pan thường có kiểu quan hệ không ổn định. Họ có thể hình thành mối quan hệ với các những người trẻ tuổi hơn, những người mà họ cho rằng sẽ có ít kế hoạch hơn cho tương lai...''

6. Các vấn đề sức khỏe tâm thần
Một nghiên cứu cho thấy những người đàn ông bị ảnh hưởng bởi hội chứng này có thể bị rối loạn nhân cách. Người ta tin rằng xu hướng tâm lý này thường là một phần của hệ thống gia đình phức tạp.

7. Điều kiện kinh tế
Nhà tâm lý học Patrick Cheatham cho rằng những thách thức tài chính và sự trì trệ kinh tế cũng có thể dẫn đến hội chứng Peter Pan ở những người trẻ tuổi ngày nay. Đối với họ, trở thành một người lớn có thể là một điều gì đó đáng sợ. Cheatham giải thích ''Tôi nghĩ rằng cần nhiều sự hối hả, động lực bản thân và các kỹ năng xã hội để định hướng sự nghiệp cho người trẻ nhiều hơn so với trước đây''. Một nghiên cứu năm 2013 có tiêu đề ''Thất bại trong việc khởi động'' do Đại học Georgetown thực hiện đã phát hiện ra rằng sự thay đổi cấu trúc và công nghệ trong nền kinh tế ở Mỹ có thể khiến thanh thiếu niên khó chuyển sang tuổi trưởng thành.

Vậy, làm thế nào để khắc phục và cải thiện hội chứng Peter Pan?

Tuổi trưởng thành gặp vô vàn điều khó khăn và trắc trở trong cuộc sống. Những vấn đề về tiền bạc, công việc, định hướng cuộc sống, miếng cơm manh áo cũng như vấn đề về các mối quan hệ, trách nhiệm… khiến hầu hết mọi người cảm thấy mệt mỏi và lo lắng. Nếu bạn tin rằng bản thân bạn đang mắc phải hội chứng Peter Pan, thì điều quan trọng tiên quyết là bạn phải hiểu rõ những lý do cơ bản dẫn đến tình trạng này. Khi đã hiểu lý do cho hành động trốn tránh trách nhiệm, bạn có thể bắt đầu thực hiện các bước cần thiết để tự mình khắc phục tình trạng này. Tuy nhiên, nếu đây là một thử thách lớn mà bạn không thể tự mình giải quyết, hãy tìm đến các biện pháp trị liệu an toàn. Các nhà trị liệu có kinh nghiệm thường biết cách hướng dẫn, cung cấp cho bạn sự giúp đỡ và hỗ trợ. Họ có thể giúp bạn xác định những khuôn mẫu có hại trong cuộc sống và giải thích cho bạn mức độ ảnh hưởng của các vấn đề trong cuộc sống và công việc của bạn.

Nếu một người thân của bạn đang mắc phải hội chứng này, bạn cần bắt đầu bằng cách thiết lập ranh giới rõ ràng. Hãy để Peter Pan biết rằng bạn sẽ không khuyến khích hành vi gây tổn hại của họ, họ sẽ có động lực để thay đổi suy nghĩ và thái độ đối với cuộc sống. Đồng thời, hãy đưa người có hội chứng này đến gặp các nhà tư vấn để giúp họ xây dựng một mối quan hệ cân bằng và lành mạnh hơn.

Mặc dù nghe có vẻ giống như một câu chuyện cổ tích, nhưng hội chứng Peter Pan là một tình trạng nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người mắc phải. Tác giả Kristen Houghton kết luận ''Vấn đề là người đàn ông không chịu trưởng thành sẽ già đi giống như những người đàn ông trưởng thành, có sự nghiệp và gia đình. Anh ấy cũng sẽ già đi, nhưng với cuộc đời chẳng mấy ý nghĩa''. Nếu một người nào đó xung quanh bạn có dấu hiệu mắc hội chứng này, hãy khuyến khích họ tìm kiếm liệu pháp thay vì thúc đẩy hành vi gây tổn hại và nặng nề của họ. Với sự giúp đỡ phù hợp, tình trạng của Peter Pan sẽ hoàn toàn được cải thiện.