The Art Corner 4 nguyên lý của chủ nghĩa khắc kỷ giúp bạn hạnh phúc hơn

Chủ nghĩa khắc kỷ (Stoicism) là một trường phái triết học Hy Lạp cổ đại do Zeno thành Citium sáng lập ra tại Athens vào đầu thế kỷ thứ 3 trước Công Nguyên. Đây là một nhánh triết học về đạo đức con người, thứ được tạo ra bằng logic và cách mà con người nhìn nhận bản chất thế giới. Chủ nghĩa khắc kỷ hướng tới mục đích sống có ý nghĩa và trở thành bản thân tốt nhất của mỗi người.

Những người theo chủ nghĩa khắc kỷ tin vào việc sống một cuộc sống đạo đức, một cuộc sống có tiềm năng mang lại cho chúng ta hạnh phúc và sự viên mãn. Đối với người khắc kỷ, theo đuổi đức hạnh là theo đuổi hạnh phúc. Nếu chúng ta có thể sống có đạo đức thì cuộc sống tốt sẽ tốt đẹp hơn.

"Một nhân cách tốt là sự bảo đảm duy nhất cho hạnh phúc vĩnh viễn, vô tư." - Seneca, Những bức thư đạo đức - Chủ nghĩa khắc kỷ trong đời sống

Nhưng theo đuổi đức hạnh có nghĩa là gì?

Nói một cách đơn giản, theo đuổi đức hạnh có nghĩa là nỗ lực hướng tới lý tưởng của một người và trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. Khi trở thành người mà chúng ta muốn trở thành, chúng ta sẽ hạnh phúc. Chủ nghĩa khắc kỷ cũng cho rằng hạnh phúc là trách nhiệm cá nhân của chúng ta. Điều đầu tiên và quan trọng nhất mà chúng ta có thể làm là nắm quyền sở hữu chúng ta là ai và tình trạng cuộc sống của mình. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể trở thành người mà chúng ta muốn trở thành, và tìm thấy sự thỏa mãn và hạnh phúc trong cuộc sống của mình.

Nhưng để trở thành một người khắc kỷ và đạt được cuộc sống viên mãn không phải là điều dễ dàng. Bạn phải kiên nhẫn thực hành nhiều nguyên lý với tâm thế thoải mái, cởi mở nhất.

Ngừng lo lắng về những gì bạn không thể kiểm soát

"Chỉ có một cách để hạnh phúc và đó là ngừng lo lắng về những điều nằm ngoài khả năng của ý chí của chúng ta." - Epictetus, Discourses

Chủ nghĩa khắc kỷ được xây dựng dựa trên ý tưởng cơ bản rằng chúng ta không thể kiểm soát thế giới xung quanh mình, nhưng chúng ta có thể kiểm soát cách chúng ta phản ứng với nó. Chủ nghĩa khắc kỷ nhắc nhở chúng ta rằng trong cuộc sống, có những thứ chúng ta hoàn toàn không kiểm soát được, có những thứ chúng ta kiểm soát một phần và có những thứ chúng ta hoàn toàn kiểm soát được. Cách duy nhất để chúng ta có được sự bình yên trong cuộc sống của mình là chấp nhận điều này, từ bỏ những gì chúng ta không thể kiểm soát và sau đó tập trung vào những gì chúng ta kiểm soát.

Vậy, chúng ta không kiểm soát được điều gì?

Chúng ta không thể kiểm soát thế giới xung quanh mình, các sự kiện bên ngoài, những người khác, thiên nhiên, yếu tố di truyền hoặc quá khứ. Cố gắng hoặc lo lắng về bất kỳ điều gì trong số này là vô nghĩa và chỉ làm cho cuộc sống trở nên khó khăn hơn. 

Nỗi buồn hoặc đau khổ hầu như đều xuất phát từ việc chúng ta cố kiểm soát những thứ mà chúng ta không thể. Vì vậy, trước tiên, chấp nhận rằng có những điều chúng ta không kiểm soát được là điều cần thiết nếu chúng ta muốn cuộc sống mình trở nên hạnh phúc hơn.

Tập trung vào những gì bạn có thể kiểm soát

Nếu chúng ta không thể kiểm soát thế giới, các sự kiện bên ngoài hoặc những người khác, thì điều gì còn lại trong tầm kiểm soát của chúng ta?

"Một số thứ nằm trong khả năng của chúng ta, trong khi những thứ khác thì không. Bên trong năng lực của chúng ta là quan điểm, động lực, mong muốn, ác cảm, và nói một cách dễ hiểu là bất cứ điều gì chúng ta làm." - Epictetus, Enchiridion

Trong chủ nghĩa khắc kỷ, hai thứ duy nhất mà chúng ta có quyền kiểm soát tuyệt đối là suy nghĩ và hành động của chúng ta. Chúng ta không thể kiểm soát thế giới xung quanh mình, nhưng chúng ta có thể kiểm soát cách chúng ta phản ứng với nó thông qua các phán đoán và phản ứng của chúng ta. Tất nhiên, có những điều sẽ xảy ra trong cuộc sống mà chúng ta không thể kiểm soát được, nhưng chính nhận thức của chúng ta về các sự kiện và cách chúng ta phản ứng với chúng sẽ làm cho cuộc sống trở nên tốt hơn. 

"Vậy thì tôi phải tìm cái thiện và cái ác ở đâu? Không phải ở những điều bên ngoài không thể kiểm soát, mà là bên trong bản thân tôi trước những lựa chọn của riêng tôi…" - Epictetus, Discourses

Điều quan trọng khi thực hành lối sống khắc kỷ là phân biệt giữa hai yếu tố này, và sau đó tập trung vào những gì chúng ta có thể kiểm soát: phán đoán và hành động tự nguyện, và lựa chọn của chúng ta. Chúng ta không thể hoàn toàn kiểm soát những gì xảy ra với mình, nhưng chúng ta có thể kiểm soát cách chúng ta nhận thức nó, và cách chúng ta chọn phản ứng và cách phản ứng. Đó là nơi sức mạnh của chúng ta nằm.

Ngoài ra, chúng ta cũng phải ghi nhớ và liên tục nhắc nhở bản thân về điều này. Khi đó, chúng ta sẽ càng ít bị sợ hãi và lo lắng, dễ dàng đầu tư sức lực và nỗ lực của mình để trở thành người mà mình muốn trở thành.

Muốn ít hơn

Một trong những bài học nổi bật nhất trong chủ nghĩa Khắc kỷ là học cách muốn ít hơn. Hầu hết mọi người đều tin rằng hạnh phúc có được khi đạt được nhiều thứ hơn. Đó có thể là thành công, tiền bạc, danh tiếng, tài năng, thời gian hoặc tài sản. Vấn đề là chúng ta không ngừng muốn nhiều hơn thế chỉ khiến cuộc sống của chúng ta khó khăn hơn. Chúng ta trở thành nô lệ cho những ham muốn của chính mình. Các triết gia theo chủ nghĩa khắc kỷ dạy rằng chúng ta có thể giải phóng bản thân bằng cách đơn giản là muốn ít hơn. Nếu chúng ta gắn hạnh phúc của mình với những thứ chúng ta không có, chúng ta sẽ càng bất hạnh hơn.

Cuộc sống đã cho bạn rất nhiều, bạn chỉ cần nhận ra điều đó. Hãy nhìn vào những gì bạn có, và sau đó sử dụng nó tốt. Bạn không thể kiểm soát những gì bạn không có, nhưng bạn có thể kiểm soát những gì bạn đang có. Sự giàu có và quyền lực thực sự phát sinh từ khả năng bạn sử dụng những gì thuộc quyền sở hữu của bạn. Điều mang lại giá trị cho nó là cách bạn sử dụng nó, không chỉ ở việc bạn có nó.

Nếu bạn cứ mong đợi cuộc sống cho bạn mọi thứ bạn muốn, bạn sẽ liên tục thất vọng và bạn sẽ không bao giờ tìm thấy hạnh phúc. Tốt hơn hết là bạn nên chấp nhận nó như hiện tại, nhận ra những gì bạn có và sau đó tận dụng nó.

Bạn có thể muốn những thứ nhất định, chẳng hạn như những thứ cần thiết cho một cuộc sống sung túc, thoải mái và bạn cũng có thể có ước mơ, khát vọng và mục tiêu. Bạn nên phấn đấu để cải thiện bản thân, hoàn cảnh của mình và xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn cho bạn và những người thân yêu của bạn. Những điều này là một phần của việc cải thiện bản thân và cuộc sống. Chủ nghĩa Khắc kỷ không yêu cầu chúng ta loại bỏ hoàn toàn ham muốn, thay vào đó nó chỉ khuyến khích chúng ta muốn những thứ phù hợp, trân trọng những gì chúng ta có và sử dụng chúng làm lợi thế cho mình. 

Đơn giản hóa cuộc sống của bạn

Cốt lõi của chủ nghĩa khắc kỷ là về sự đơn giản. Đó là về việc đơn giản hóa cuộc sống của bạn trên mọi phương diện và sống với những thứ thiết yếu nhất. 

Những người theo chủ nghĩa khắc kỷ cho rằng điều cần thiết để có một cuộc sống tốt đẹp là kiểm soát tính cách của mình. Khả năng tạo ra hạnh phúc của chúng ta đến từ điều này. Trước tiên, chúng ta phải nhận ra rằng tất cả những gì chúng ta thực sự cần cho hạnh phúc là chính bản thân mình.

Dĩ nhiên có những nhu cầu thiết yếu cơ bản mà chúng ta cần, nhưng hầu hết chúng ta dễ xáo trộn cuộc sống của mình với những thứ chúng ta không cần. Những gì chúng ta có thể làm là cắt giảm mọi thứ không cần thiết. Về nội tâm, đầu tiên chúng ta nghĩ đến việc dọn sạch những thứ vật chất, mặc dù đó không chỉ là những thứ vật chất mà chúng ta phải cắt giảm mà còn cả những suy nghĩ và hành động của chúng ta.

Chúng ta nên thường xuyên lưu tâm xem liệu những suy nghĩ và hành động của mình có giúp mình tiến về phía trước hoặc cải thiện cuộc sống hay không. Những thứ cần thiết là những thứ giúp bạn tiến lên phía trước và khiến bạn trở nên tốt hơn, hạnh phúc hơn. Vì vậy, hãy liên tục đặt câu hỏi liệu thứ nào đó có cần thiết với bạn hay không. Nếu không, hãy loại trừ nó ra khỏi cuộc sống của mình.