The Art Corner Born To Ice, chuyện kể về vùng đất băng tuyết thần kỳ

Lặn dưới băng Nam Cực để tiếp cận loài sư tử biển được cho là động vật ăn thịt nguy hiểm để rồi khám phá ra những câu chuyện hết sức ngạc nhiên hay ngày đêm rong ruổi trong rừng già cùng những chú gấu trắng thần linh vùng Cực Bắc, đó chính là những câu chuyện phiêu lưu đầy mạo hiểm của Paul Nicklen mà tôi đã được may mắn đọc được qua cuốn sách “Born To Ice". 

Paul Nicklen là nhà đồng sáng lập SeaLegacy, nhiếp ảnh gia nổi tiếng của National Geographic, nhà bảo tồn đại dương nổi tiếng và là một diễn giả tôi rất yêu thích trên TED Talks. Sau khi xem bài chia sẻ cách đây 8 năm, tôi đã thật sự bị ấn tượng bởi tình yêu sâu đậm của ông với vẻ đẹp các vùng cực và bắt đầu “Theo dõi" ông trên Instagram cũng như Facebook. Chính vì thế mà khi cuốn sách được ông ấp ủ khá lâu - “Born to Ice” ra đời, tôi quyết tâm mua cho bằng được, dù chỉ là bản Online. Cuốn sách là tuyển tập những hình ảnh và câu chuyện chân thực về các loài động vật sống bên trên và dưới lớp băng ở Nam Cực, Bắc Cực và các vùng lân cận. Tôi đã không thể rời mắt khỏi những hình ảnh và câu chữ bởi cách kể chuyện hài hước và gay cấn nhưng ẩn sau đó là những câu chuyện đầy ngạc nhiên, xúc động trên hành trình khám phá cuộc sống tự nhiên đầy kỳ thú.

Sách Born To Ice hiện chỉ có bản tiếng Anh và chưa có bản tiếng Việt

Tình yêu đối với các vùng cực của Paul bắt đầu khi ông mới 4 tuổi, khi gia đình ông chuyển từ phía Nam Canada lên đảo Bắc Baffin, gần đảo Greenland. Họ sống cùng với những người Eskimo, trong một cộng đồng nhỏ gồm 200 người. Gia đình ông là một trong số 3 gia đình ngoại tộc. Trong thời gian ở đó, họ không có lấy một cái tivi, máy tính, radio, thậm chí là điện thoại. 

Phần lớn thời gian thơ ấu, ông sống và chơi đùa với người Eskimo, tuyết và băng đá. Người Eskimo là thầy giáo của Paul. Ở độ tuổi mà hầu hết trẻ em đang chơi trốn tìm, ông đã học được những bài học quan trọng về sinh tồn như: Làm thế nào để đọc được thời tiết, tìm nơi trú ẩn trong một vùng tuyết lạnh, hoặc sống dưới nước như những người hàng xóm của ông đã làm trong nhiều thế kỷ. Điều đó làm ông dần dần gắn bó với vùng đất này. Bắc Cực nằm trong dòng máu Paul Nicklen.

Nhiếp ảnh gia, nhà bảo tồn đại dương, diễn giả nổi tiếng Paul Nicklen

Khi chứng kiến vùng cực của mình đang bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu, ông nghĩ mình phải làm gì đó để chia sẻ tin tức cho mọi người biết và cùng nhau cứu lấy hệ sinh thái tuyệt đẹp và đa dạng này. Cho dù phải lặn đến ngoài rìa ở Bắc Cực Canada hay ngồi trên một tảng băng ở Nam Cực, ông không ngại mạo hiểm để những sự sống kỳ diệu xung quanh ông không bị mất đi. “Chúng ta phải hành động, không bây giờ thì là bao giờ”, ông nói. Ông tham gia những buổi tọa đàm chia sẻ, phỏng vấn, viết báo, viết sách, và đó cũng chính là lý do “Born to Ice” ra đời. Phía sau mỗi hình ảnh mỗi câu chuyện, Paul đều để lại một lời kêu gọi hành động bảo vệ hệ sinh thái vùng cực, khi biến đổi khí hậu đang làm trái đất dần nóng lên và băng đang tan với tốc độ nhanh hơn dự đoán.

Paul trên hành trình ghi lại những bức ảnh đắt giá của mình tại British Columbia, Canada. Đây là hình ảnh của ông sau một giờ đồng hồ lặn dưới băng

Một số hình ảnh động vật trong Born To Ice tại rừng Great Bear Rainforest

Một con gấu Bắc Cực đực to lớn ra khỏi biển và trèo lên một tảng băng ở Svalbard, Na Uy. Mặc dù với khối lượng khoảng 800 pound nhưng nó di chuyển rất nhanh nhẹn

Cáo tuyết Bắc Cực, những người bạn đồng hành của người Eskimo

Những chú chim cánh cụt con cực kỳ đáng yêu ở Nam Cực

Và cặp đôi chim cánh cụt trưởng thành

Con cá voi đầu cong được cho là động vật sống lâu nhất của Trái Đất, khoảng 250 năm tuổi

Hải mã ở Bắc Cực. Loài này đang rơi vào tình trạng khó khăn, cạn kiệt nguồn thức ăn khi băng ở Bắc Cực tan quá nhanh

*** (Một đoạn trích trong sách)

Những dấu chân khổng lồ này mở đầu cho những câu chuyện về loài gấu trắng tinh sống ở Rừng Gấu Lớn (Great Bear rainforest). Nó được gọi là gấu thần linh hay gấu của người Kermode (người da đỏ). Chỉ còn 200 con gấu như vậy sống sót, còn hiếm hơn cả gấu trúc. Trong quan niệm của thổ dân, người ta cho rằng nếu ai làm hại tới những con gấu lông trắng này, họ sẽ phải chịu sự trừng phạt nặng nề. Gấu thần linh như một vị thần bảo hộ của rừng già, chừng nào nó còn tồn tại thì sự sống vẫn sẽ sinh sôi nảy nở. Khi gấu thần linh bị giết, mọi thứ sẽ bị diệt vong.

Tôi ngồi đó trên dòng sông ở Bắc Cực trong suốt 2 tháng mà không thấy con gấu trắng nào cả. Tôi nghĩ sự nghiệp của tôi sắp kết thúc vì lúc ấy tôi đang bán những bức ảnh cho National Geographic. Khi mọi thứ tồi tệ nhất đang xảy ra thì một con gấu trắng xuất hiện, ngay cạnh tôi, cách chỉ khoảng một mét, nó lội xuống sông, bắt cá và đi vào rừng. Sau đó, tôi dành nguyên một ngày dạo quanh khu rừng cùng với con gấu này, tôi như đang được sống trong giấc mơ tuổi thơ ấu. Nó băng qua khu rừng già và ngồi xuống cạnh cái cây 400 năm tuổi rồi đi ngủ. Sau đó tôi cũng thiếp đi một chút cách nó khoảng một mét sau khi đã chụp ảnh phủ phê. 

Chú gấu thần linh Kermode xuất hiện trong câu chuyện của Paul

Các nhà khoa học lúc đầu nói băng biển sẽ biến mất trong 100 năm, sau đó họ điều chỉnh lại thành 50 năm và sau đó nữa là Bắc Băng Dương khoảng thời gian mùa hè sẽ biến mất trong 4 - 10 năm nữa. Tôi muốn mọi người hiểu rằng, nếu băng biến mất, chúng ta sẽ đứng bên bờ mất hết toàn bộ hệ sinh thái. Viễn cảnh trước mắt có thể mất hết các loài gấu vùng cực, chúng sẽ bị tuyệt chủng trong vòng 50 - 100 năm tới. 

Những tảng băng ngày càng biến mất và ông ngày càng tìm thấy nhiều xác Gấu chết ở Bắc Cực

Cách đây 20 năm, tôi chưa bao giờ thấy gấu chết. Nhưng trong vòng 4 - 5 năm trở lại đây, tôi thấy gấu chết nổi lên ở khắp mọi nơi. Chúng tôi thấy chúng ở biển Beaufort, nổi lên ở bề mặt biển nơi băng tuyết đã tan chảy hết. Năm ngoái, tôi tìm thấy một cặp gấu chết ở Nauy.

Cặp gấu mẹ con đang trôi nổi trên đại dương trên hành trình tìm vào bờ

Đây là một con gấu mẹ và gấu con hai năm tuổi. Chúng đang trên một hành trình tìm bờ cách một trăm dặm giữa hư không. Mảnh băng lớn này là nơi bám trụ duy nhất của nó. Nhưng không may, 95% các tảng băng trôi ở Bắc Cực giờ đây đang tan chảy rất nhanh và ngày càng lùi xa dần so với điểm đến trên đất liền. 

Những tảng băng ở Bắc Cực đang dần tan chảy dưới tác động của ánh nắng mặt trời

Đây là một mảng của khối băng đã được 12 năm tuổi. Chúng đang hấp thụ năng lượng mặt trời, thúc đẩy quá trình tan chảy, đây là điều mà các nhà khoa học không ngờ đến. Những tảng băng ở vùng Cực đang tan rã nhanh hơn chúng ta nghĩ. 

***

Câu chuyện thứ hai, tôi muốn kể cho các bạn nghe về loài sư tử biển ở Nam Cực. Từ thời của Shackleton (nhà thám hiểm 1874 - 1922), mọi người đã có một thiện cảm xấu về sư tử biển khi nó bị miêu tả là trông có vẻ đáng sợ với kiểu cười ghê tởm, đôi mắt đen ghê tợn và những chấm đen loang lổ trên cơ thể. Năm 2004, một nhà khoa học đã bị một con sư tử biển lôi xuống biển, bị chết đuối và ăn thịt. Điều này càng in hằn sâu trong tâm trí mọi người rằng: "Chúng rất nguy hiểm" và bắt đầu có thành kiến.

Sư tử biển Nam Cực

Đôi khi tôi rất muốn đến Nam Cực, lội vào dòng nước với rất nhiều sư tử biển và cho chúng một cơ hội công bằng để minh oan, liệu rằng chúng có phải là loài động vật nguy hiểm hay đang bị hiểu sai. Cuối cùng, tôi quyết định đến Nam Cực cùng với trợ lý người Thụy Điển và một hướng dẫn viên, tên anh ấy là Goran Ehlme, người có nhiều kinh nghiệm với sư tử biển. Và đây là câu chuyện mà tôi đã tận mắt chứng kiến. 

“Chúng dài 3,5m, nặng 450kg”, ba người chúng tôi đi quanh cái vũng nước băng trên con thuyền Zodiac nhỏ và nhìn thấy một con sư tử biển miệng đầy máu. Nó đang ăn một con chim cánh cụt. Nó gặm lấy đầu chim cánh cụt, quật ra trước, rồi ra sau. Những gì nó đang cố làm là rút xương con chim cánh cụt để có thể ăn thịt không xương một cách ngon lành. Sau đó, nó bỏ đi và tiếp tục hành trình săn mồi.

Nó tiến tới phía dưới thuyền Zodiac của chúng tôi và bắt đầu húc vào mạn thuyền. Chúng tôi cố gắng ngồi xuống để giữ chắc thuyền và không bị rơi xuống nước. Lúc này Goran nói với tôi: "Đây là một con sư tử biển tốt. Đến lúc anh xuống nước rồi đó." Sau khi đeo chân vịt và ống thở, tôi bắt đầu xuống nước phía bên mé thuyền. Cô nàng sư tử biển lao tới phía máy ghi hình và đây là hình ảnh đầu tiên tôi có được khi vừa bước chân xuống nước.

Hình ảnh đầu tiên Paul có được về loài sư tử biển Nam Cực

Răng nó thật lồi lõm. Trước khi nhảy xuống nước, Goran đã cho tôi một lời khuyên đáng ngạc nhiên: "Nếu anh sợ, hãy nhắm mặt lại, cô nàng sẽ bỏ đi".

Nó tỏ ra hung tợn ngay những giây phút đầu, sau đó thì hoàn toàn thư giãn. Nó bỏ đi, bắt một con chim cánh cụt khác rồi dừng lại phía trước cách tôi chừng 3m, sau đó thả con chim cánh cụt đang vùng vẫy đi về phía tôi. Ban đầu tôi chưa hiểu lắm về hành động kỳ quặc này. Nhưng sau khi thấy nó làm y chang như thế đến 4 - 5 lần, tôi mới nhận ra rằng: "Cô nàng này đang giúp tôi bắt những con chim cánh cụt để làm thức ăn".

Đến lần thứ 5, cô nàng bơi đến chỗ tôi với vẻ thất vọng, như thể "Cái loài ăn thịt vô dụng này sắp chết đói trong vùng biển của tôi rồi”. Và khi nhận ra rằng tôi không thể bắt những con chim cánh cụt đang bơi, cô nàng mang con mồi đến lại gần và trao cho tôi. Khi chứng kiến cảnh đó, tôi đã khóc, chỉ vì điều này quá kinh ngạc.

Tiếp tục như vậy thấy không có tác dụng, cô nàng bắt một con chim cánh cụt khác và bơi lượn trình diễn điệu ba lê hấp dẫn rồi đem đến cho tôi. Điều này, tiếp diễn trong bốn ngày. 

Nhận thấy tôi không thể bắt những con chim cánh cụt còn sống, cô nàng đã bắt cho tôi những con đã chết. Giờ thì tôi có 4 hay 5 con chim cánh cụt nổi trên đầu mình. Sau một vài lần nữa, cô nàng tỏ vẻ ngán ngẩm kiểu như: “Không thể tin được là cái anh bạn kia không thể ăn con chim cánh cụt này”. Bởi vì trong thế giới của cô, chỉ có sinh sản hoặc ăn, và tất nhiên là tôi không có đang sinh sản. Sau đó cô nàng bắt đầu quẳng những con chim cánh cụt lên đầu và ép tôi ăn, nhưng không được. Quá chán nản, nó thổi bong bóng vào mặt tôi như muốn cho biết là: “Mày sắp chết đói đến nơi rồi đấy”.

Trong những ngày cuối cùng, tôi đã cảm thấy khá lo lắng khi có khoảnh khắc cô nàng đến gần, lộn ngửa và kêu những tiếng to như tiếng búa khoan. Tôi nghĩ, thôi xong, cô nàng sắp cắn rồi. Nhưng đáng ngạc nhiên là có một con sư tử biển khác lặng lẽ bơi phía sau tôi. Nó làm vậy để cảnh báo và đuổi con sư tử biển to lớn đó đi. Sau đó, nó lại tiếp tục bắt chim cánh cụt, tất nhiên là tiếp tục quăng thẳng vào đầu tôi. 

Đó không phải là con sư tử biển duy nhất tôi ở cùng dưới nước. Có 30 con sư tử biển khác và tôi chưa bao giờ phải gặp phải một cuộc đụng độ đáng sợ nào. Chúng là những con vật đặc biệt nhất tôi từng làm việc chung, cũng giống như gấu Bắc Cực. Những con vật này giống nhau ở một điểm là sống dựa trên một môi trường băng giá.