Reminiscence & Heritage Những phong tục trung thu truyền thống trên thế giới

Khi vầng trăng tròn tỏa sáng trên nền trời thu trong vắt, lòng người khắp nơi trên thế giới lại rạo rực với những cảm xúc sâu lắng, đầy hoài niệm về một trong những lễ hội đẹp nhất trong năm – Tết trung thu. Dưới ánh sáng dịu dàng của vầng nguyệt, trung thu không chỉ là khoảnh khắc để đoàn viên, mà còn là dịp để những phong tục văn hóa được hồi sinh, với sự đan xen tinh tế giữa truyền thống và tâm hồn con người.

Trung Quốc - Vầng trăng Đoàn viên và huyền thoại Hằng Nga 

Tại Trung Quốc, Tết Trung thu được tổ chức vào ngày 15 tháng 8 âm lịch, khi mặt trăng tròn nhất và sáng nhất trong năm. Đây là lễ hội mang đậm ý nghĩa của sự đoàn tụ gia đình, thể hiện qua hình ảnh trăng tròn và biểu tượng của sự viên mãn. Mỗi gia đình đều tụ họp để ăn mừng, thưởng thức bánh trung thu – món bánh ngọt tròn xinh được làm từ đậu đỏ, hạt sen, và các loại nhân thập cẩm khác nhau. Mỗi chiếc bánh tròn xinh thể hiện sự tròn đầy của vầng trăng, là biểu tượng cho niềm hy vọng về một tương lai rực rỡ. 

Truyền thuyết về Hằng Nga bay lên cung trăng từ lâu đã trở thành biểu tượng trung thu, được kể đi kể lại qua bao thế hệ. Câu chuyện về nàng tiên sống trong cô độc trên mặt trăng, xa cách trần gian, tạo nên một nét buồn đầy lãng mạn trong tâm thức người Trung Quốc. Chính vì thế, trung thu không chỉ là khoảnh khắc của niềm vui đoàn viên, mà còn là dịp để lắng lòng chiêm nghiệm, hồi tưởng về những giá trị sâu lắng của gia đình và quê hương, nơi ký ức và tình thân được tôn vinh dưới ánh trăng dịu dàng.

Những nghi lễ như cúng trăng, ngắm trăng còn mang tính tâm linh sâu sắc. Người ta tin rằng, vào ngày này, trăng sẽ ban phát phước lành, giúp đỡ những người đang gặp khó khăn và mang lại hòa bình, thịnh vượng cho cả năm.

Nhật Bản: Tsukimi – Lễ ngắm trăng tĩnh mịch

Tại Nhật Bản, trung thu hay còn gọi là Tsukimi (月見), có nghĩa là "ngắm trăng", được tổ chức với một không gian trầm mặc, thanh tịnh. Người Nhật ngắm trăng để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của nó, đồng thời để bày tỏ lòng biết ơn đối với mùa màng và thiên nhiên. Truyền thống này có từ thời kỳ Heian (794–1185), khi các tầng lớp quý tộc tổ chức tiệc thưởng nguyệt, thưởng thức âm nhạc và sáng tác thơ ca.

Ngày nay, người Nhật vẫn duy trì tập tục bày biện những mâm lễ cúng trang nhã gồm bánh dango (một loại bánh gạo ngọt hình tròn tượng trưng cho mặt trăng), khoai môn và các loại trái cây mùa thu. Những chiếc đèn lồng giấy treo trước cửa nhà và trên các con phố, chiếu sáng dịu dàng trong đêm tối, mang lại một không khí trầm lắng, thanh tịnh nhưng cũng vô cùng thơ mộng. Người Nhật không quá chú trọng đến những nghi lễ phô trương, mà thay vào đó, họ lặng lẽ thưởng nguyệt, nhâm nhi tách trà, để lòng mình hòa vào không gian tĩnh mịch, lắng nghe từng hơi thở của thiên nhiên.

Hàn Quốc: Chuseok – Tết của sự biết ơn

Tại Hàn Quốc, lễ Chuseok (추석) được tổ chức như một biến thể của trung thu, cũng vào ngày 15 tháng 8 âm lịch. Đây là một trong những ngày lễ quan trọng nhất trong năm, không chỉ mang ý nghĩa đoàn viên mà còn là dịp để tạ ơn tổ tiên và đất trời đã mang lại mùa màng bội thu. Chuseok gắn liền với nghi thức cúng bái tổ tiên, được gọi là charye, khi các gia đình chuẩn bị mâm lễ với các món ăn truyền thống và dâng lên tổ tiên trong sự kính trọng.

Bánh songpyeon – một loại bánh gạo nếp nhỏ hình bán nguyệt, tượng trưng cho sự thịnh vượng và may mắn – được làm từ những loại nguyên liệu tươi ngon nhất của mùa thu. Ngoài ra, các hoạt động truyền thống khác như đấu vật, nhảy múa trong trang phục Hanbok cũng góp phần tạo nên không khí lễ hội đặc trưng cho Chuseok. Đối với người Hàn Quốc, đây là thời điểm để trở về nguồn cội, để tái khẳng định mối liên kết với tổ tiên và thiên nhiên, tạo nên sự cân bằng trong đời sống tinh thần.

Việt Nam - Đêm hội trẻ thơ dưới ánh trăng

Ở Việt Nam, Tết Trung thu không chỉ là dịp đoàn viên mà còn là ngày hội của trẻ em, những tâm hồn ngây thơ và trong sáng nhất. Được tổ chức vào rằm tháng tám âm lịch, trung thu ở Việt Nam mang một không khí rộn ràng, tươi vui với những chiếc đèn ông sao, những màn múa lân đầy màu sắc và âm thanh.

Trẻ em khắp các phố phường cầm đèn rước dưới ánh trăng, cùng nhau tham gia các trò chơi dân gian và hát những bài hát truyền thống. Trong khi đó, người lớn chuẩn bị bánh nướng, bánh dẻo với đủ loại hình dáng và nhân để cúng gia tiên, tỏ lòng tri ân và cầu mong một mùa màng bội thu. Trung thu ở Việt Nam còn là dịp để người lớn trao gửi tình yêu thương, những lời chúc tốt đẹp tới con trẻ như một cách để nuôi dưỡng và bảo tồn những giá trị tinh thần thiêng liêng của gia đình.

Malaysia và Singapore: Những sắc màu đa văn hóa

Ở Malaysia và Singapore, trung thu được tổ chức với một phong cách đa văn hóa đặc biệt, nhờ vào sự giao thoa giữa các nền văn hóa Trung Hoa, Mã Lai và Ấn Độ. Người Hoa tại các quốc gia này duy trì truyền thống đón Tết Trung Thu qua các hoạt động cúng trăng, ăn bánh Trung Thu và treo đèn lồng. Tuy nhiên, lễ hội ở đây không chỉ giới hạn trong cộng đồng người Hoa, mà còn là dịp để người dân thuộc mọi nền văn hóa tham gia và chia sẻ niềm vui đoàn tụ.

Những chiếc đèn lồng lớn rực rỡ được thắp sáng khắp các khu phố và công viên, thu hút người dân và du khách đến chiêm ngưỡng. Trong không khí tưng bừng, người ta có thể thấy rõ sự kết hợp hài hòa giữa các yếu tố văn hóa truyền thống và hiện đại, tạo nên một lễ hội Trung Thu đặc biệt, phản ánh tinh thần đoàn kết đa sắc tộc.

Phương Tây - Ánh trăng và sự lãng mạn trong nghệ thuật

Mặc dù trung thu không phải là một lễ hội chính thức tại các nước phương Tây nhưng ánh trăng tròn vẫn luôn là nguồn cảm hứng bất tận cho văn chương và nghệ thuật. Trăng với những huyền bí và vẻ đẹp thơ mộng đã trở thành một biểu tượng lãng mạn trong thi ca, hội họa và âm nhạc. Tại các nước như Pháp, Anh, và Mỹ, những buổi ngắm trăng đôi khi được tổ chức trong những khu vườn thơ mộng, kết hợp với các buổi hòa nhạc ngoài trời hoặc triển lãm nghệ thuật.

Những truyền thuyết dân gian về mặt trăng cũng xuất hiện trong nhiều nền văn hóa phương Tây, từ câu chuyện về người sói dưới ánh trăng, đến những giai thoại về tình yêu và số phận gắn liền với trăng tròn. Từ đó, ta có thể cảm nhận được sự hòa quyện giữa vẻ đẹp thiên nhiên và chiều sâu tâm hồn con người, tạo nên một mối liên kết mạnh mẽ giữa các nền văn hóa khác nhau trên thế giới. 

Vầng trăng tròn của mùa thu, dù chiếu rọi trên mỗi quốc gia với những phong tục và câu chuyện riêng, vẫn luôn là sợi dây gắn kết tinh thần của con người, vượt qua mọi biên giới, để đưa chúng ta trở về với cội nguồn và những giá trị thiêng liêng nhất.