Giày thể thao - Tấm canvas của những tác phẩm nghệ thuật
Từ ngày 3/10/2024 đến ngày 26/3 năm 2025, một sự kiện đặc biệt tôn vinh những đôi giày thể thao từ điểm nhìn nghệ thuật được diễn ra tại Bảo tàng Bata Shoe ở Thành phố Toronto (Canada). Từ năm 1995, Bảo tàng độc đáo này đã mang đến góc nhìn chuyên sâu về lịch sử phát triển của những đôi giày. Từ những câu chuyện mang tính cách mạng của lịch sử giày dép như thời kỳ giày cao gót được coi là xu hướng với thời trang nam, cho đến vai trò của giày trong sự tiến hoá của thời trang nói chung.
Art Wear – Bata Shoe Museum
Những đôi giày vốn chỉ được coi như một phần của bộ trang phục đường phố, giờ đây chiếm vị trí quan trọng với tủ đồ của rất nhiều tín đồ thời trang. Giày dép cũng được coi như một biểu tượng của tuyên ngôn phong cách cá nhân, thậm chí nhiều thương hiệu giày danh tiếng cũng đã tận dụng điều này để tung ra những bộ sưu tập giới hạn có giá bán cao chẳng khác gì những món đồ thời trang cao cấp khác. Trong nhiều thập kỷ trở lại đây, tiềm năng sáng tạo của những đôi giày cũng trở thành nguồn cảm hứng của nhiều nghệ sĩ thị giác.
Art/Wear: Sneakers x Artists
Damien Hirst x Vans and Palms Casino Resort (2019)
Đây cũng được coi như một phần của nỗ lực nhằm tái định nghĩa phạm trù rộng lớn như “nghệ thuật”, khi nghệ sĩ coi những đôi giày là tấm canvas để thể hiện các tác phẩm. Khác với các tác phẩm nghệ thuật đơn thuần như bức tranh hay sắp đặt, những đôi giày mang lợi thế gắn với tính “di chuyển”, đồng nghĩa với việc các tác phẩm nghệ thuật được trang trí trên đó cũng có khả năng vượt ra khỏi giới hạn “trưng bày” đơn thuần.
Peter Max x Randy Shoes (1968)
Những cuộc hợp tác giữa nghệ sĩ với hãng giày giúp làm mờ ranh giới giữa nghệ thuật, thời trang và thương mại, mang đến cho người tiêu dùng cơ hội mua và mang các tác phẩm sáng tạo của một số nghệ sĩ có tầm ảnh hưởng. Nhiều sản phẩm hợp tác này cũng tìm thấy vị trí của mình trong nhiều không gian nghệ thuật truyền thống như phòng trưng bày, bảo tàng hay các nhà đấu giá, nhằm tôn vinh chúng như một tác phẩm nghệ thuật thuần tuý. Trên thực tế, các nghệ sĩ đã bắt đầu sáng tạo trên giày thể thao từ những năm 1960, điển hình như đôi giày tennis cổ cao của hãng Randy hợp tác cùng nghệ sĩ Peter Max.
Bryant Giles x New Balance 2002R (2022)
Theo Bảo tàng Bata Shoes, “bằng cách thao túng hình thức quen thuộc của giày thể thao, nhiều nghệ sĩ đang tạo ra những tác phẩm khám phá các chủ đề về chủ nghĩa tiêu dùng, biểu đạt cá nhân và kỳ vọng của xã hội. Thông qua việc giải cấu trúc, tái sử dụng và sử dụng giày thể thao theo mục đích nghệ thuật và xã hội, những nghệ sĩ này mời người xem xem xét lại mối liên hệ giữa nghệ thuật, thời trang và bản sắc trong thế giới hiện đại.”
Mache Blank Canvas Runner Customs
Nike Air Force 1 L/M High Stash
Từ chính thông điệp này, Bảo tàng Bata Shoes mang đến cho công chúng triển lãm có tên “Art/Wear: Sneakers and Artists”. Triển lãm tiếp cận những chủ đề thú vị như việc tại sao nhiều nghệ sĩ lại chọn làm việc với những đôi giày thể thao, mối quan hệ giữa nghệ thuật và thời trang hay liệu sáng tạo trên giày thể thao có thể coi như một hình thức nghệ thuật riêng?
Takashi Murakami x BLACKPINK Ohana Full-Bloom Slides (2024)
Với sự tham gia và tác phẩm của nhiều nghệ sĩ danh tiếng của nghệ thuật đương đại thế giới như Aaron Fowler, Alife, Andrew Mania, Bryant Giles, Cey Adams, Damien Hirst, Daniel Arsham, Dave White, ESPO, Futura, Eric Haze, Hebru Brantley, Javier Calleja, Jean-Michel Basquiat, Judi Werthein, Kate Knudsen, KAWS, Keith Haring, Kenzo Minami, Mache, Michael Lau, MSCHF, Peter Max, Ruohan Wang, Shantell Martin, Stash, Takashi Murakami, Tom Sachs, Vicky Vuong và Virgil Abloh, triển lãm vẽ nên một hành trình lịch sử của giày thể thao và 48 tác phẩm đặc sắc nhất từng được sáng tạo trên giày.
Ruohan Wang x Nike Air Force 1 Flyleather (2020)
Nike Air Force 1 Low x Ruohan Wang ‘Multicolor’
Điểm sáng của Triển lãm là không gian trưng bày “Art/Wear”, nơi khám phá các tác phẩm của nghệ sĩ graffiti như Stash, Futura và Cey Adams, những cái tên tiên phong trong việc sử dụng giày như tấm canvas sáng tạo. Cùng với đó là sự xuất hiện của năm đôi giày thể thao trong bộ sưu tập KAWS x Sacai, các tác phẩm của nhiều nghệ sĩ nữ như Shantell Martin, Vicky Vuong và Kate Knudsen. Một phần khác trong triển lãm cũng gây tò mò không kém là bộ sưu tập đồ sộ nhất các “tác phẩm” giày từ những nghệ sĩ đương đại triệu USD hiện nay như Damien Hirst, Takashi Murakami và Daniel Arsham.
Kenzo Minami x Reebok Instapump
Theo tác giả nổi tiếng về lịch sử giày thể thao Semmelhack, “những câu chuyện lịch sử ấn chứa trong các thiết kế dáng giày cổ điển mang ý nghĩa văn hoá sâu sắc và thông điệp cụ thể của các thương hiệu. Và với triển lãm này, những đôi giày thể thao cũng đã chứng minh giá trị nghệ thuật vượt khỏi không gian triển lãm của mình.
>> Xem thêm: Những điểm đến nghệ thuật đặc sắc tại “Đảo quốc Sư Tử”