Lebadang Memory Space: Nét đương đại ẩn mình giữa cố đô cổ kính

“Nếu Hà Nội là một đô thị hướng nội, Sài Gòn là một cảng thị thì Huế lại là một thành phố vườn, thành phố thơ”. 

Đó là lời nhận xét rất đỗi độc đáo của Giáo sư – Nhà Sử học Trần Quốc Vượng lúc sinh thời về Cố đô Huế – vùng đất mang vẻ đẹp giao thoa hài hòa giữa quá khứ và hiện đại, nơi lưu giữ dấu tích của một thời vàng son lẫn trong nhịp sống hiện đại đang ngày càng phát triển.

Vẻ đẹp của Huế yên bình và trầm lắng hơn những thành phố lớn. Sau khi tham quan những địa điểm mang đặc trưng Cố đô, những người dân địa phương yêu nghệ thuật nơi đây sẽ hướng dẫn bạn tìm đến Không gian Lưu niệm Lê Bá Đảng (Lebadang Memory Space) – một chốn dừng chân vẫn còn khá mới mẻ, mang hơi thở đương đại nổi bật giữa vùng đất di sản.

Bắt nguồn từ một tâm nguyện dang dở

Nằm yên bình trên ngọn đồi tại thôn Kim Sơn, xã Thủy Bằng, Không gian Lưu niệm Lê Bá Đảng được bao bọc bởi cảnh quan thiên nhiên bát ngát, núi non hùng vĩ và mảng xanh hữu tình. Từ trên cao nhìn xuống, công trình mang hình ảnh của một người phụ nữ đội nón – thiết kế phỏng theo tác phẩm “Không gian” của cố họa sĩ Lê Bá Đảng.

Thuở sinh thời, họa sĩ Lê Bá Đảng (1921 – 2015) từng mơ về một không gian nơi mà con người, nghệ thuật và thiên nhiên cùng nhau hòa làm một. Trăn trở với nỗi niềm của cố danh họa, bà Lê Cẩm Tế – người học trò, cộng sự sát cánh cùng họa sĩ Lê Bá Đảng suốt một thập kỷ làm nghệ thuật – đã quyết định chọn ngọn đồi vắng tại xã Hương Thủy với mục tiêu hoàn thành tâm nguyện còn dang dở của ông. Và có lẽ, đó chính là quyết định vô cùng đúng đắn.

Tiêu chí quan trọng nhất trong quá trình thực hiện công trình là hướng tới sự hài hoà giữa ngôn ngữ kiến trúc, cảnh quan và nghệ thuật Lebadang. Không gian lưu niệm này được thiết kế theo phong cách “function follows form”, nghĩa là hình dáng công trình được quyết định trước, sau đó tối ưu công năng. Dựa theo yêu cầu từ bà Myshu, phu nhân của Lê Bá Đảng, một trong những sản phẩm cắt trên giấy của cố họa sĩ được chọn làm nguyên mẫu cho công trình. Hình thức này mang đến thách thức nhất định trong xây dựng, nhưng lại nới rộng biên giới của sự sáng tạo. Các kiến trúc sư và kỹ sư cần phải cân bằng giữa công năng và tính khả thi của công trình.

Hành trình kể về một giấc mơ

Men theo con đường dốc thoai thoải tiến vào khu vườn, bạn sẽ thấy một bên là thảm cỏ xanh mướt phủ đầy hoa, một bên là con suối nhỏ với vườn cây dẫn lối vào thẳng tòa nhà chính. Được biết, công trình là thành quả nghiên cứu và nỗ lực của kiến trúc sư Hồ Viết Vinh, họa sĩ Tô Bích Hải, chuyên gia thiết kế truyền thông Luc Ho, chuyên gia thiết kế nội thất Éric Mignard và kỹ sư Vũ Văn Kiên. Tất cả đã góp phần hiện thực hóa tác phẩm cắt trên giấy thành một không gian nghệ thuật độc đáo. Từ cổng chính đi vào, cao độ tăng dần thoải theo sườn đồi, các khu vực chức năng được kết nối hợp lý, lối đi còn đảm bảo cho du khách sử dụng xe lăn có thể thuận tiện di chuyển.

Tòa nhà trưng bày chính

Toàn bộ tòa nhà mang hơi thở đương đại rõ rệt với gam màu trắng làm chủ đạo. Ngay tại cửa ra vào, hệ trần skylight lấy ánh sáng ngoài trời in xuống nền đất hình bóng của Âu Cơ và Lạc Long Quân, thủy tổ của người Việt. Tác phẩm sắp đặt bằng ánh sáng tự nhiên này sẽ thay đổi dựa theo thời gian trong ngày, mang đến một ấn tượng đầu vô cùng độc đáo, thành công kích thích sự tò mò của chúng tôi.

Không gian Lưu niệm Lê Bá Đảng chia thành ba tầng. Tầng một là lễ tân và nơi du khách có thể mua quà lưu niệm được chế tác từ nghệ thuật Lebadang, tầng hai là không gian trưng bày tác phẩm và tầng ba dẫn lối lên đến tầng thượng. Toàn bộ khu vực Lebadang Space có diện tích hơn 16.000 mét vuông, lưu giữ hơn 300 tác phẩm, hiện vật và các bản phác thảo của họa sĩ Lê Bá Đảng.

Màu trắng tinh khôi làm nổi bật phần nội thất bên trong, đồng thời cũng trở thành một phông nền hoàn hảo cho các tác phẩm nghệ thuật tỏa sáng. Trong khi đó, hệ thống cửa kính nhìn từ trong ra ngoài được phủ một lớp lọc ánh sáng, vừa bảo vệ tác phẩm, vừa hướng sự tập trung của khách thưởng lãm vào tác phẩm.

Đường hầm dưới lòng đất

Trải nghiệm khiến những vị khách ấn tượng nhất có lẽ là khi bước xuống con đường hầm kéo dài 50 mét chạy dọc sườn đồi. Không gian dưới lòng đất được thiết kế nhằm tạo sự đột biến trong xử lý các khu vực trưng bày, mang đến vẻ đẹp hài hoà giữa tòa nhà chính và cảnh quan xung quanh.

Khu vực này lưu trữ tranh ảnh, tư liệu về hành trình làm nghệ thuật của danh họa, cũng như một số tư liệu về gia đình ông. Đặc biệt, ở đây còn có những thước phim tài liệu được ghi lại vào những năm cuối đời của danh họa dưới bàn tay của đạo diễn danh tiếng Đặng Nhật Minh. Chúng ta có thể chiêm nghiệm khá nhiều điều từ những triết lý về nghệ thuật, về cuộc đời qua lời kể của danh họa Lê Bá Đảng.

Bên cạnh bức chân dung do Lê Bá Đảng tự họa chính mình, chúng tôi đặc biệt ấn tượng với tác phẩm Genesis (Sự khởi nguồn) từ những năm 1960, tổng cộng có 46 bức vẽ được thực hiện bằng mực Ấn Độ. Tác phẩm thể hiện sự tiến hóa của các loài, theo mô tả, đó là thế giới của sự tiến hóa vĩnh viễn, biến đổi hình thái, chuyển hóa và bành trướng, không ngừng thay đổi.

Không gian tưởng niệm trên tầng thượng

Không gian tưởng niệm nằm ở tầng thượng tòa nhà, nơi có các tác phẩm điêu khắc về chủ đề “Gia đình” được sắp đặt độc đáo. Từ đây, bạn có thể phóng tầm mắt ra núi đồi và rừng rậm xanh mát. Đây chính là nơi để tưởng nhớ đến cố họa sĩ, cũng là nơi có thể ngắm trọn vẹn khung cảnh “bức tranh trong mơ” của hoạ sĩ Lê Bá Đảng.

Khu vườn chính – Bức tranh trong giấc mơ 

Bất kỳ ai đặt chân đến Không gian lưu niệm Lê Bá Đảng sẽ được đắm mình vào quan cảnh thiên nhiên yên bình đậm tính nghệ thuật. Hoa cỏ đua nhau khoe sắc bung nở tươi xanh, ẩn giấu trong đó là những tác phẩm bằng chất liệu inox với nhiều kích thước lớn nhỏ khác nhau. Các tác phẩm trong suốt này hòa quyện hoàn hảo vào không gian của khu vườn và tương tác với khách tham quan để đạt đến sự hòa hợp giữa con người, thiên nhiên và nghệ thuật.

“Lebadang Memory Space mong muốn trở thành một “Hub” về văn hóa nghệ thuật trong tương lai, đặc biệt là một phần trong tổng thể quy hoạch Làng Nghệ thuật Kim Sơn. Ở đó, nghệ thuật Lê Bá Đảng đóng vai trò cốt lõi, kết hợp với các mô hình hoạt động hướng tới thế hệ nghệ sĩ trẻ nhằm tạo môi trường sáng tạo nghệ thuật có chiều sâu và đa dạng: Triển lãm, trình diễn, âm nhạc, nghệ thuật sắp đặt, lưu trú sáng tác cùng nghệ sĩ, art talk, giáo dục, tổ chức sự kiện và những hoạt động trải nghiệm gắn với văn hoá nghệ thuật khác,” cô Lê Cẩm Tế - nhà sáng lập Không gian Lưu niệm Lê Bá Đảng, chia sẻ.

Với những ý tưởng còn dang dở, trong tương lai, đội ngũ phát triển tại Lebadang Memory Space sẽ tiếp tục giới thiệu đến công chúng yêu nghệ thuật những di sản của danh họa Lê Bá Đảng. Được biết, chuỗi sự kiện sẽ không chỉ dừng lại ở phạm vi khuôn viên công trình, mà còn mở rộng đến những địa điểm khác, ở trong nước và quốc tế.

>> Xem thêm: Điện Kiến Trung: Hơi thở kiến trúc của thế kỷ