The Art Corner Midnight In Paris: Hơn cả một chuyến du hành thời gian

Ra đời năm 2011, Midnight In Paris là sự kết tinh tình yêu mãnh liệt mà đạo diễn Woody Allen dành cho kinh đô ánh sáng. Với những khuôn hình ấn tượng về thành phố hoa lệ, bộ phim đã giúp ông mang về nhiều giải thưởng danh giá, nổi bật là giải Oscar cho Kịch bản gốc xuất sắc nhất và giải Quả cầu vàng cho Kịch bản hay nhất.

Tác phẩm xoay quanh nhân vật Gil (Owen Wilson) – một biên kịch Hollywood nổi tiếng đang tận hưởng Paris cùng với vị hôn thê Inez (Rachel McAdams). Tuy được nhiều nhà làm phim trọng vọng, song Gil đã rơi vào trạng thái chán ngán công việc và mong muốn được ở lại Paris để toàn tâm cho cuốn tiểu thuyết đầu tay. Và rồi, chuyến du hành về những năm 20 thế kỷ trước đã đem đến cho Gil nhiều trải nghiệm thú vị cũng như giúp anh nhận ra lý tưởng sống thật sự của mình.

Sự tri ân dành tặng nước Pháp xinh đẹp

Mở đầu phim, đạo diễn dành trọn một trường đoạn dài hơn 3 phút điểm qua những thắng cảnh nổi tiếng tại Paris. Từ tháp Eiffel, sông Seine, nhà thờ Đức Bà cho đến từng ngõ nhỏ, đều được thể hiện một cách sắc nét qua lăng kính điện ảnh. Góc máy tĩnh cùng tông vàng cổ điển gợi lên một thành phố đẹp dịu dàng, ấm áp không thể rời mắt. Kết hợp với nhạc jazz từ ca khúc Si tu vois ma mere của Sidney Bechet, Paris như không còn đơn thuần là bối cảnh nữa mà thực sự là nhân vật chính của bộ phim.

Chính vẻ đẹp này của thành phố đã mê hoặc Gil và khiến anh sẵn sàng từ bỏ đỉnh cao sự nghiệp để ở lại với “nàng thơ” của mình. Anh yêu Paris những năm 1920 và mong muốn ngược dòng quá khứ để được sống trong bầu không khí của văn hóa, nghệ thuật đương đại. Sự say sưa tìm kiếm cái đẹp trong quá khứ của Gil đều rõ mồn một qua từng cử chỉ, hành động lẫn lời nói.

Nhưng Inez thì lại đối lập hẳn. Cô ham mê những buổi tiệc tùng hào nhoáng và không thể sống ở nơi đâu khác ngoài Mỹ. Nếu Gil xuất hiện với chiếc áo sơ mi ca rô cũ kỹ, quần kaki bạc màu thì Inez luôn ăn vận những bộ cánh thời thượng. Nếu Inez thích khiêu vũ thì Gil lại muốn một mình tản bộ trong màn mưa Paris. Sự lệch pha ở vẻ ngoài lẫn tâm hồn này là nguyên nhân khiến Gil tách biệt khỏi gia đình vợ sắp cưới cũng như Paul (Michael Sheen) – một giáo sư mà Inez đề cao thái quá.

Chuyến xe Peugeot cổ định mệnh đưa Gil về quá khứ lúc nửa đêm cũng dẫn khán giả bước vào một thời kỳ đầy sống động của văn chương, hội họa. Tại đây, Gil được diện kiến những nghệ sĩ xuất chúng như nhà văn Ernest Hemingway, họa sĩ Pablo Picasso, nhà soạn nhạc Cole Porter v.v. rồi cùng họ chìm đắm trong “hội hè miên man” và luận đàm về nghệ thuật.

Xuyên suốt bộ phim, đạo diễn không lý giải vì sao lại đan cài yếu tố hư cấu. Cái ông muốn khán giả nhớ đến chính là bề sâu cảm xúc của nhân vật và không gian Paris đậm chất cổ điển những năm 20. Gil đã rất hạnh phúc khi có cơ hội trò chuyện với những tên tuổi lớn, đồng thời anh còn nảy sinh tình cảm với Adrina (Marion Cotillard) – nàng thơ của Picasso. Tất cả đã khiến Gil tin chắc rằng đây chính là thời kỳ hoàng kim của mình. Mà càng tận hưởng khoảnh khắc này bao nhiêu, Gil càng xa rời vị hôn thê của mình bấy nhiêu.

Ở tác phẩm, màu sắc và ánh sáng là yếu tố chủ đạo góp phần lột tả sự đối lập giữa quá khứ và thực tại. Nếu Paris hiện đại được phủ lên gam màu kem nhẹ nhàng thì Paris hoài cổ lại thâm trầm với màu vàng nâu cùng không gian mơ màng như trạng thái chấp chới giữa thực và hư của Gil. Nhưng liệu rằng, nhân vật chính sẽ có sự chuyển biến trong nhận thức?

Những tư tưởng nhân sinh sâu sắc

Không có cảnh đấu trí căng thẳng hay những tình tiết “drama”, bộ phim tập trung vào tâm lý tình cảm của các nhân vật. Ở đó, người xem thấy được khí khái của những nghệ sĩ có đóng góp lớn cho nghệ thuật nhân loại: Hemingway luôn đề cao sự thật và tình yêu chân chính, Gertrude Stein có tư tưởng thông minh, tiến bộ và tận tâm giúp đỡ nhiều hậu bối v.v. Họ xứng đáng là những tên tuổi được tôn vinh.

Ngược lại là Paul – người thích khoe mẽ về nghệ thuật và lịch sử nhưng thực chất lại thiếu hiểu biết về chúng. Mới thấy, nghệ thuật cần được cảm thụ bằng con tim thay vì đem ra phân tích, mổ xẻ bằng cái nhìn phiến diện. Sự châm biếm nhẹ nhàng nhân vật này càng làm bật lên những triết lý nhân sinh sâu sắc của những nghệ sĩ lừng danh.

Hơn cả, điều mà Midnight In Paris mong muốn truyền tải chính là hành trình thức tỉnh của nhân vật. Nếu ban đầu, Gil liên tục tìm đến quá khứ để thoát ly thực tại thì đến cuối cùng, anh nhận ra đó chỉ là sự trốn tránh vô nghĩa. Rõ nhất là qua chi tiết: Adrina bày tỏ mong muốn ở lại thời kỳ Belle Époque. Thực chất, Adrina là người đóng vai trò mở nút thắt để Gil hiểu rằng anh và cô đang sống trong ảo mộng:

“Adrina, nếu em ở lại đây và nơi này trở thành hiện tại của em, thì sớm thôi em sẽ lại tưởng tượng một thời đại khác mới là thời của em. Một thời khác mới là thời hoàng kim.”

Giống như Gil, chắc hẳn ai trong chúng ta cũng đôi lần bất mãn với thực tại và hoài niệm mãi về những điều tươi đẹp đã qua. Nhưng điều này có thực sự là đúng đắn? Và quyết định cuối cùng của nhân vật chính là gì?

Cơn mưa giăng kín lối lúc nửa đêm, Midnight In Paris khép lại nhẹ nhàng và rơi từng giọt ký ức xa xưa vào khán giả. Tất cả được truyền tải một cách bình dị và gần gũi, ngay cả những tượng đài nghệ thuật bất hủ cũng không hề “đao to búa lớn”. Nếu trót yêu vẻ đẹp của Paris rồi, hãy thưởng thức tác phẩm để một lần chếnh choáng trong men say của hội họa, âm nhạc và văn chương.