Khám phá những mùa hoa Tam Giác Mạch
Mùa hoa tam giác mạch phổ biến nhất có lẽ sẽ xuất hiện vào mùa đông, từ tháng 10 đến tháng 12. Đó là lúc ta hít hà mùi thơm dịu nhẹ, co ro trong cái lạnh vùng cao và thưởng thức sắc hoa màu hồng phớt bạt ngàn trên khắp mọi nơi. Nhưng nếu bỏ lỡ mùa hoa sang đông đó, bạn hoàn toàn có thể lựa chọn một mùa khác của hoa tam giác mạch, mùa hoa tháng ba.
Tên hoa tam giác mạch nghe thôi đã thấy có gì đó là lạ. Nhưng thực ra nó dân dã đến mức độ người ta phải ngạc nhiên. Tam giác mạch chỉ là một loài cây thân thảo, có thể làm thức ăn cho trâu bò hay luộc ăn như rau. Đồng bào người dân tộc coi tam giác mạch trổ hoa, kết quả và cho hạt để làm bánh như một loại ngũ cốc.
Truyền thuyết về tam giác mạch kể rằng, kể từ khi nàng Tiên Gạo và Tiên Ngô đi gieo hạt nơi hạ giới, mày trấu mày ngô chẳng biết làm gì đổ vào khe núi. Người ta đi lấy về gieo trồng rồi ăn. Nhưng khi ngô lúa đã cạn, cái đói u ám cả bản làng. Người ra đổ xô đi tìm cái ăn. Và cho đến một ngày, gió bay đến một hương thơm rất lạ. Mọi người tìm đến khe núi và phát hiện một rừng hoa li ti, nhìn kỹ mới thấy những cái lá có hình tam giác ẩn nấp kín ở dưới hoa. Vậy là từ đó hoa tam giác mạch được biết đến. Hoa tam giác mạch giống như cái tên của nó, nhỏ li ti, thường có màu trắng, tím hoặc hồng, cánh chụm lại thành hình nón, có ba mặt tam giác, giữ ở giữa một hạt mạch quý. Nhưng tay lá bé bỏng cũng mỏng mảnh ba góc xanh.
Lạ lùng hơn là người ta bảo hoa tam giác mạch lại nở vào tháng 3. Thường thì vụ mùa chính phải là mùa đông chứ nhỉ. Hoa tam giác mạch tháng 3 cũng có, nhưng khác biệt hơn chút so với hoa tháng 11. Nó màu trắng hoặc hồng trắng thay vì màu hồng hẳn như mùa vụ vào đông. Nếu Hà Giang nổi tiếng với hoa tam giác mạch tháng 11 thì người ta lại nhớ về tam giác mạch tháng 3 như một nét gì đó rất riêng của Cao Bằng. Những địa chỉ ta có thể ghé qua, không thể không nhắc đến Trà Lĩnh, Trùng Khánh và Quảng Uyên. Hoa trồng dày đến tận hai bên đường.
Những ngày cuối xuân chờ hạ sang, ánh nắng đã bắt đầu vàng xuộm trên những dải miền đê. Nắng chưa quá gắt. Lạnh cũng đã qua. Cái cảm giác thư thái ấy để hòa mình vào những cánh đồng hoa tam giác mạch mới tuyệt vời và viên mãn đến cùng cực, để băng qua một miền thiên nhiên tươi đẹp và thốt lên về ''nước non Cao Bằng'' diệu kỳ. Làm sao ta có thể quên được cảm giác lãng du trên một cánh đồng hoa bát ngát, đắm mình trong cảm giác của một miền đất lạ?
Tôi cũng đã qua biết bao mùa hoa, hoa cải vàng, hoa dã quỳ, hoa ban trên nhiều cung đường khác nhau. Nhưng thứ khiến tôi thật sự nhớ về lại là những cánh đồng trải dài từ đầu tới tít tắp chân trời, màu trắng trong ánh nắng tháng 3 phủ khắp muôn nơi xen lẫn những cánh lá xanh mỏng. Đôi khi nhắm mắt nhìn lại, cánh đồng hoa tam giác mạch ấy như một tấm khăn voan khổng lồ phủ lên sườn núi hùng vỹ, làm đẹp thêm cho cách sắc vùng cao tháng ba. Tạo hóa thật khéo léo dệt nên tấm khăn thơ mộng.
Loài hoa bình dị ấy, đã thực sự làm nên một mùa hoa đẹp cho đời, làm đẹp nên những công sức lao động của người dân vùng cao. Dạo qua một lần Tây bắc, nhớ ghé qua thăm một vùng hoa tam giác mạch tháng ba.
