Architecture Giao điểm của kiến trúc & ẩm thực

Nghệ thuật kiến trúc có khả năng nâng tầm trải nghiệm ẩm thực, và ẩm thực cũng là nguồn cảm hứng dồi dào với kiến trúc. Giao điểm của hai khía cạnh này, là một thế giới duy mỹ nơi sự thưởng thức trở thành nghệ thuật.

Giữa không gian tráng lệ của Hardangerfjord (Na Uy), một khối hình elip bằng thép không gỉ nổi lên trên mặt nước. Hình dáng vảy cá phản chiếu những tia nắng mặt trời, mặt nước và khung cảnh huyền ảo của thiên nhiên xung quanh - tác phẩm nghệ thuật có tên Salmon Eye của studio thiết kế Kvorning Design cũng đồng thời mang trong mình nhà hàng có tên Iris.

Thực khách may mắn ghé thăm Iris chìm đắm trong không gian ấm cúng đầy tinh tế của những món đồ nội thất mềm mại lấy cảm hứng từ sóng nước và chất liệu thân thuộc vùng Bắc Âu, đối lập với vẻ ngoài mang dáng vẻ công nghiệp của thời đại. Không gian tối giản và tinh tế này hòa hợp với ý niệm về sự mạnh mẽ bên ngoài phản ánh hoàn hảo vẻ đẹp hoang sơ của vùng vịnh Hardangerfjord, tạo nên sự nối kết thú vị giữa thực khách, những món ăn, và thiên nhiên hùng vĩ đang bao bọc họ. Những gắn kết mang tính trải nghiệm của một nhà hàng đạt sao Michelin được dẫn dắt bởi Bếp trưởng Anika Madsen không chỉ tạo nên hành trình ẩm thực độc đáo bậc nhất, mà còn được Tạp chí Time tôn vinh là một trong những địa điểm tuyệt vời nhất thế giới vào năm 2024.

Một đỉnh điểm của vẻ đẹp giao thoa giữa kiến trúc và ẩm thực. Một ví dụ về mối quan hệ tưởng chừng nhạt nhòa nhưng đã vô cùng bền chắc từ thời khái niệm nhà hàng khởi sinh. Iris của Salmon Eye kể câu chuyện tổng thể về cảm xúc của vùng đất chứa đựng nhà hàng này thông qua dáng vẻ bên ngoài và thực đơn hấp dẫn bên trong. Ở đó, bằng việc đắm chìm, trải nghiệm bằng mọi giác quan, thực khách với những rung động xúc cảm của mình chính là điểm kết nối.

Trải nghiệm ẩm thực trọn vẹn

Định nghĩa sơ khai nhất của kiến trúc là khả năng mang lại nơi trú ẩn và cảm giác an toàn cho con người. Ẩm thực - một yếu tố cơ bản của tháp nhu cầu, cũng tạo nên hiệu ứng tương tự. Tương quan giữa hai yếu tố cơ bản định hình cuộc sống chúng ta giờ đây không chỉ dừng lại ở ý niệm hiện sinh thông thường. Không gian ăn uống công cộng từ chỗ để mở hoàn toàn đã có những bức tường che chắn và trở thành nhà hàng đầu tiên từ khoảng năm 1.100 sau Công nguyên tại Trung Quốc, cùng với đó là cảm giác ấm áp và thân mật thường được thấy khi thực khách đến các nhà hàng đương thời.

Nếu như kiến trúc hiện đại hướng đến mang lại những trải nghiệm đáng nhớ về không gian, ẩm thực giờ đây cũng đang tìm những cách thức khác nhau để truyền tải câu chuyện tới thực khách. Với sự phát triển nhanh chóng của ẩm thực cao cấp, khi món ăn không chỉ dừng lại ở việc lấp đầy dạ dày, yếu tố trải nghiệm kết hợp nhiều giác quan chính là điểm nhấn giúp nhà hàng gây ấn tượng với thực khách. Một trong những dấu ấn của thiết kế trải nghiệm ẩm thực, chắc chắn đến từ kiến trúc và không gian của chính nhà hàng.

Trong một bài luận, hai học giả Anna Marie Fisker và Tenna Doktor Olsen coi bối cảnh ẩm thực cao cấp cũng như công việc dàn dựng, nơi không chỉ thực phẩm và hương vị góp phần mang đến trải nghiệm xa hoa, mà cả cách trang trí đồ nội thất và cấu hình không gian cho bối cảnh. Kiến trúc trở thành phương tiện áp dụng chiến lược về tương tác giữa ánh sáng tự nhiên và nhân tạo, các vật liệu xây dựng mang đến hiệu ứng âm thanh phù hợp nhất, các món đồ nội thất và vật trang trí gây ấn tượng thị giác, hay màu sắc nào có thể khiến thực khách cảm thấy thư thái...

Yếu tố cảm quan như âm học, chất liệu, mùi hương, và bối cảnh cộng hưởng với hương vị của ẩm thực để trở thành trải nghiệm được chế tác tỉ mỉ đến từng chi tiết. Từ đó, không gian ăn uống đắm chìm chẳng khác gì một buổi trình diễn nghệ thuật tương tác giữa người thưởng thức và sự sáng tạo của không chỉ người đầu bếp mà còn cả vị kiến trúc sư và người thiết kế nội thất. Họ, cũng chính là những người đang thay đổi cách chúng ta suy nghĩ về sự tương tác giữa ẩm thực và kiến trúc. 

Muôn vàn cuộc gặp gỡ

Ngày nay, tương quan giữa kiến trúc và ẩm thực mở ra cơ hội độc đáo để cùng thăng hoa. Một trong những cơ hội đó là khả năng đưa chúng vào một hệ soi chiếu văn hóa. Thực khách ghé thăm nhà hàng đạt sao Michelin The Jane ở Antwerp (Bỉ) có lẽ sẽ không xa lạ với vai trò nhà nguyện của nó trước đây. The Jane giờ đây là không gian ẩm thực hiện đại kết hợp hoàn hảo với kiến trúc lịch sử có trần cao hay cửa sổ kính màu.

Nét văn hóa đặc trưng trong kiến trúc cũng “thổi hồn” vào những nền ẩm thực cụ thể như ẩm thực Nhật Bản, Việt Nam, Italy hay Pháp... Khám phá ẩm thực từ đó mở rộng đến hành trình khám phá văn hoá xuyên suốt của vẻ đẹp truyền thống và tính thẩm mỹ của từng nền văn hoá hay từng quốc gia.

Tương tác đầy hấp dẫn giữa kiến trúc và ẩm thực cũng được nhiều đầu bếp và kiến trúc sư tận dụng triệt để, thậm chí thiết kế riêng những trải nghiệm ẩm thực khái niệm nhằm đưa thực khách vào hành trình kích thích trí tưởng tượng của họ và tạo ra một ký ức bền lâu, giống như cách nhà hàng Sublimotion (Ibiza, Tây Ban Nha) tiên phong kết hợp ẩm thực với yếu tố sân khấu, với bối cảnh, kịch bản và set design khác nhau để cùng mỗi thực đơn kể một câu chuyện khác biệt.

Kiến trúc nâng tầm thưởng thức ẩm thực, nhưng ít ai biết rằng, ẩm thực cũng là nguồn cảm hứng lớn với thế giới kiến trúc. Nếu quan sát kĩ, một số công trình hiện đại nổi tiếng có thể gợi mở về những ký ức ẩm thực đời thường. Ở đó, hình khối và màu sắc của Bảo tàng Solomon R. Guggenheim (New York) của Frank Lloyd Wright khiến người ta liên tưởng đến kem phủ hay kẹo bông; Bảo tàng Nghệ thuật Quốc gia MAXXI thế kỷ XXI tại Rome của Zaha Hadid gợi về những chiếc bánh quy gừng; còn Bảo tàng Soumaya ở Thành phố Mexico của Fernando Romero với những viên tròn xếp chồng lên nhau lại khiến những người hảo ngọt nghĩ ngay về các viên kẹo.

Sức sáng tạo để khám phá cho bằng hết những giao thoa mới giữa hai phạm trù này vẫn sẽ tiếp nối. Khi không còn ranh giới, người nghệ sĩ, đầu bếp, hay kiến trúc sư tìm thấy nguồn cảm hứng lớn cho những tác phẩm mới của mình. Khi nhìn những tác phẩm “thạch” mang hình dáng các công trình nổi tiếng thế giới của Bompas & Parr, điều đầu tiên người xem nhận ra là tình yêu với kiến trúc và đồ ăn của bộ đôi nhà sáng tạo ở London này.

Nếu như Bompas & Parr chọn thạch để “xây dựng”, cựu kiến trúc sư - đầu bếp làm bánh nổi tiếng Dinara Kasko lại chọn nguyên liệu bánh để kể câu chuyện kiến trúc của mình với dự án Architecture Cakes. Các tác phẩm bánh được tạo mẫu dựa trên lý thuyết kiến trúc của Dinara Kasko, hay những công trình bằng món thạch mát lành là hiện diện xác thực về sự giao thoa phi thường và ảnh hưởng độc đáo của ẩm thực và kiến trúc.

>>Xem thêm: Kiến trúc khu nghỉ dưỡng hạng sang - Điều gì làm nên sự khác biệt?