Explore Volunteer Tourism - Khi du lịch không đơn thuần chỉ để hưởng thụ

Volunteer Tourism (tạm dịch: Du lịch tình nguyện) là loại hình du lịch chớm nở vào đầu thế kỷ 21 và ngày càng trở nên phổ biến trong vài năm trở lại đây. Theo Nancy Gard McGehee, Chuyên gia về Du lịch bền vững tại Đại học Virginia Tech (Mỹ), ước tính mỗi năm có khoảng 10 triệu người chi 2 tỷ đô la cho hoạt động du lịch này.

Ảnh: Mavis Vi Vu Ký

Giải mã khái niệm “du lịch tình nguyện”

Du lịch tình nguyện là hình thức mà trong đó du khách không chỉ có cơ hội trải nghiệm, khám phá danh lam thắng cảnh, văn hóa bản địa; mà còn được tham gia vào các hoạt động thiện nguyện với mục đích cải tạo đời sống vật chất lẫn tinh thần của người dân địa phương. Hình thức này thường được chủ trì bởi các tổ chức phi chính phủ. Đối tượng tham gia vào loại hình du lịch tình nguyện trải dài ở nhiều độ tuổi, địa vị xã hội khác nhau nhưng đông đảo nhất chính là người trẻ.

Ảnh: Võ Doãn Kim Ngân

Điểm đến của loại hình này thường là những nơi có tiềm năng phát triển du lịch nhưng vẫn chưa được khai phá đúng cách. Người tham gia có thể dành vài ngày, thậm chí từ 1-2 tháng sinh sống cùng cộng đồng dân cư địa phương. Nhờ đó, họ sẽ vừa tích lũy hiểu biết về văn hóa bản địa, vừa có dịp dốc sức mình vào việc khắc chế những vấn đề còn tồn đọng ở cộng đồng dân cư như nghèo đói, thiếu thốn về cơ sở vật chất, an sinh xã hội…

Về chi phí, người tham gia có thể chi trả một khoản nhất định cho cả chuyến đi. Trong đó dịch vụ đã bao gồm chỗ ăn, chỗ ở, hoạt động trải nghiệm những công việc của dân địa phương. Như vậy, người tham gia không đơn thuần là du khách mà còn là tình nguyện viên. Tại Việt Nam, điểm dừng chân của những du khách đặc biệt này thường là miền núi, hải đảo, vùng sâu, vùng xa.

Ảnh: Color Tour

Những hoạt động của du lịch tình nguyện

Dưới đây là một số hoạt động của loại hình du lịch tình nguyện. Những du khách đến từ các quốc gia trên thế giới đã và đang cùng nhau xây dựng loại hình này để kiến tạo một tương lai phát triển bền vững.

• Giáo dục: Đây được xem là hoạt động phổ biến nhất. Đối tượng hướng tới chính là trẻ em tại các trại trẻ mồ côi hoặc bản làng của người dân tộc thiểu số. Cụ thể, du khách sẽ tham gia vào việc dạy học để giúp trẻ xóa mù chữ. Đó có thể là dạy các phép tính cơ bản, dạy ngoại ngữ hay các kỹ năng mềm cần thiết, sâu xa hơn nữa là hướng nghiệp để trẻ có định hướng việc làm ổn định sau này. Đồng thời, du khách có thể cùng người dân địa phương xây dựng thư viện tại trường học để giúp trẻ em nghèo có nguồn tài liệu bổ sung kiến thức.

Ảnh: Du lịch thiện nguyện

• Bảo vệ môi trường: Giúp cân bằng hệ sinh thái và xây dựng môi trường sống văn mình từ lâu luôn là mục tiêu phát triển hàng đầu của thế giới. Theo đó, người tham gia có thể góp sức mình vào việc bảo tồn động vật hoang dã, trồng cây gây rừng, thu gom rác trên bãi biển hoặc kêu gọi mọi người tích cực sử dụng phương tiện giao thông công cộng để giảm thiểu ô nhiễm không khí…
• Cải tạo cơ sở vật chất: Đây cũng là hoạt động trọng điểm góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, bao gồm: sơn sửa tường nhà, trùng tu đường sá, hay đơn giản chỉ là trao tặng chăn, đệm cho người dân. 

Đoàn du lịch Color Tour hỗ trợ người dân lắp đèn năng lượng mặt trời. Ảnh: Võ Doãn Kim Ngân

• Y tế: Hoạt động này đòi hỏi tính chuyên môn của du khách nhiều hơn. Chẳng hạn, người tham gia là những y bác sĩ hoặc sinh viên ngành y sẽ đứng ra chẩn đoán bệnh, tiêm thuốc hoặc tuyên truyền về cách phòng ngừa các loại bệnh cho người dân để giúp họ nâng cao nhận thức về sức khỏe của mình.

Dù là gì đi nữa, bản chất của loại hình này vẫn là hướng dẫn cộng đồng dân cư cách xúc tiến cho du lịch bản địa. Phổ biến nhất phải kể đến hoạt động biến nơi ở của mình trở thành homestay, làng nghề truyền thống nhằm thu hút du khách thập phương đến trải nghiệm văn hóa vùng miền.

Ảnh: Volunteer For Education HCM

Tác động hai chiều của du lịch tình nguyện

Không thể phủ nhận loại hình hấp dẫn này đã góp phần giúp người dân địa phương nhìn nhận rõ ràng hơn về vai trò, trách nhiệm của mình trong việc giữ gìn, phát huy những giá trị tự nhiên, truyền thống, cũng là hạt nhân cốt lõi để phát triển du lịch. Ngoài ra, du lịch tình nguyện đã hỗ trợ không ít trong việc nâng cao dân trí cho cộng đồng dân cư về văn hóa, môi trường, kinh tế; từ đó họ có tinh thần chủ động tìm công ăn việc làm để đảm bảo cho mình một cuộc sống no ấm, đủ đầy.

Quan trọng không kém, loại hình du lịch này mang lại cho người tham gia những lợi ích vô cùng tuyệt vời. Bởi lẽ, thay vì đơn thuần tham gia những tour du lịch thông thường, du khách sẽ trực tiếp hòa mình vào cuộc sống của người dân địa phương và cùng họ thay màu áo mới cho cộng đồng của mình. Nhờ vậy, du khách có dịp giao lưu văn hóa, mở rộng kiến thức xã hội về thế giới xung quanh. Nhiều nghiên cứu đã đề cao tầm quan trọng của du lịch tình nguyện trong việc xây dựng mạng lưới giao lưu quốc tế rộng lớn. Từ đó tạo ra những công dân toàn cầu với tư tưởng hiện đại, cởi mở và văn minh hơn. Như vậy, người tham gia vào loại hình này sẽ đóng vai trò lan toả sâu rộng tinh thần trách nhiệm cũng như tinh thần tương thân tương ái trong cộng đồng.

Ảnh: Volunteer For Education HCM

Tuy vậy, nếu du lịch tình nguyện không được thực hiện đúng cách và thiếu tổ chức, ta có thể gây hại nhiều hơn là lợi đến cộng đồng dân cư địa phương. Nếu không được thực hiện đúng cách có thể gây ra tâm lý dựa dẫm vào nguồn vật chất mà du khách mang lại. Năm 2015, Tạp chí Newsweek ghi nhận tại Ghana đã xảy ra tình trạng người dân địa phương trở nên lệ thuộc vào thuốc mà các tình nguyện viên cung cấp và khước từ bảo hiểm y tế. Tương tự, theo UNICEF, ở Campuchia từng diễn ra việc các trại trẻ mồ côi tự phát mọc lên như nấm và hoạt động của các cơ sở này phụ thuộc vào quỹ của những tình nguyện viên nước ngoài.

Lời kết

Sau cùng, du lịch tình nguyện cốt phải khơi dậy được tinh thần tự thân phát triển những giá trị truyền thống vốn có ở cộng đồng dân cư địa phương. Đồng thời, xu hướng du lịch này sẽ chỉ thực sự tốt đẹp khi nó không phá vỡ sự đa dạng sinh học, sử dụng hiệu quả các nguồn tài nguyên thiên nhiên và phát huy được những nghĩa cử cao đẹp nơi du khách tham quan.

WOWWEEKEND hy vọng Quý độc giả có thể xem đây là trải nghiệm thú vị cho hành trình làm giàu vốn sống của mình.