Dịu dàng màu tháng năm in trên những khu tập thể cũ Hà Nội
Ký ức về Hà Nội của tôi luôn là những gì bình yên, dịu dàng và cổ kính. Song hành cùng sự phát triển, đâu đó ở Thủ đô vẫn tồn tại vẹn nguyên nét đẹp xưa cũ chưa từng loang màu bởi thời gian. Một trong số đó phải nhắc đến hình ảnh những khu tập thể cũ Hà Nội - nét di sản văn hóa của đất Hà Thành. Đi qua những bức tường vàng ố, phủ kín rêu phong của những khu tập thể ấy khiến tôi chầm chậm chìm vào suy tư. Có thể nói, những khu tập thể cũ là biểu tượng của nếp sống văn minh một thời, nay lại trở thành giá trị văn hóa in hằn màu tháng năm.
(Ảnh: @mrsmilezzz)
Gia đình tôi có người quen sống tại một khu tập thể cũ suốt bao năm qua. Trong kí ức của tôi, khu tập thể ấy mang dáng vẻ điển hình của bất kì khu tập thể cũ nào ở Hà Nội: tường vàng có những mảng ố, tróc sơn; bảng tin nằm ngay dưới chân cầu thang với vài dòng chữ viết bằng phấn; nền gạch lát hoa hay bậc cầu thang hẹp có lối giữa được thiết kế dành riêng cho việc dắt xe đạp. Mỗi lần tới thăm họ, tôi và em gái lại tinh nghịch đi lên tầng trên bằng lối giữa ấy - điều đòi hỏi chúng tôi phải thật cẩn thận nếu không muốn bị trượt xuống.
(Ảnh: Tran Anh Tuan Photography)
Ngoài ra, một "đặc sản" ở những khu tập thể cũ mà tôi không thể không nhắc đến là hình ảnh quần áo đủ sắc màu của các gia đình được phơi kín ngoài hành lang, chiếm trọn tầm nhìn. Khách đến chơi mà thấy cảnh tượng ấy chắc cũng có chút hoảng hốt, nhưng quả thật người dân không biết phải phơi quần áo ở đâu nếu không là hành lang. Lâu dần, hình ảnh này trở thành kí ức vui vẻ và là một phần không thể thiếu khi nhắc đến những khu tập thể cũ Hà Nội.
Mỗi tầng của khu tập thể lại có những căn hộ nằm san sát nhau. Trước mặt mỗi căn hộ là khung sắt hoen gỉ, nơi mà nhiều gia đình tận dụng để trồng cây leo hay phơi quần áo. Từ bên trong nhìn ra phố phường, ta có cảm giác đang nhìn đời qua ống kính thời gian, và vạn vật bất chợt trở nên lắng đọng. Những con người gắn bó bao năm với khu tập thể cũ như đang trầm tư quan sát nhịp sống thủ đô ngày một thay đổi. Nói một cách ví von hơn, những khu tập thể cũ được xem như cái hồn của Hà Nội, đại diện cho lối sống và văn hóa của thế hệ cũ đang lùi lại phía sau để quan sát phố thị vươn mình đổi mới.
(Ảnh: Tran Anh Tuan Photography)
Trải qua bao năm tháng, những khu tập thể cũ luôn có sức hút kì diệu với con người Hà Nội. Đứng trước chúng, lớp trẻ chúng tôi phần nào cảm nhận rõ hơi thở hoài niệm của thời gian và bắt đầu mường tượng về lối sống thời bao cấp của ông bà ta.
Những khu tập thể cũ còn góp phần giữ lại nét đẹp trong văn hóa giao tiếp ứng xử của người Việt nói chung. Đó là tinh thần "hàng xóm tối lửa tắt đèn có nhau". Chiều chiều, mọi người lại mở cửa nhà để ngồi hóng gió, đọc báo, chơi cờ hoặc tán gẫu chuyện phiếm. Khi cần, người này lại nhờ người kia giữ hộ chìa khóa nhà hay thu hộ quần áo nếu chẳng may trời chuyển mưa. Những điều tưởng chừng bé nhỏ như thế lại có khả năng gắn kết tình cảm rất lớn giữa những người dân trong cùng một khu nhà. Đây là điều mà nếp sống hiện đại không thể có được khi nhà nào biết nhà nấy, im lìm đằng sau những khung cửa.
(Ảnh: mrsmilezzz)
So với những căn nhà khang trang, hiện đại ngày nay, những khu tập thể cũ đem lại vô vàn bất tiện cho người dân, song thật lạ là họ vẫn gắn bó mãi với nơi này. Tôi hỏi lý do vì sao thì người quen của tôi sống ở khu tập thể cũ cho hay, ông đã quen với cuộc sống này nên chẳng muốn thay đổi. Chỗ ở có thể hơi bé, không gian sinh hoạt chung cũng bất tiện nhưng rời đi là buồn, là nhớ vì khu tập thể đã gói ghém bao niềm thương nỗi nhớ trong nó và in hằn kỉ niệm vào tâm trí người dân nơi đây.
Nhắc đến những khu tập thể cũ, ta lại nhớ ngay đến điều gì đó rất Hà Nội. Bước chân vào một khu tập thể như vậy, trái tim ta cũng bồi hồi và cảm thấy thân thương quá đỗi. Mọi thứ như tách biệt hoàn toàn với phố thị đông đúc ngoài kia, bởi từ ngoài nhìn vào thì thấy yên tĩnh, còn bước lên các tầng nhà lại cảm nhận được sự gắn kết, vui vầy giữa các hộ gia đình. Những khu tập thể cũ ngày qua ngày vẫn đang ấp ôm bao người dân và cùng họ duy trì nếp sống quây quần, nghĩa tình một thời.
(Ảnh: @myhanoicorner)
Cuối cùng, tôi phải khẳng định nếp sống tại những khu tập thể cũ là nếp sống văn minh, bình dị. Nó cũng là cái hay, cái độc đáo rất riêng của Thủ đô nghìn năm văn hiến. Giữa vẻ đẹp sang trọng, phồn thịnh của Hà Nội, tôi luôn khát khao tìm kiếm những góc nhỏ bình yên, những chốn “chỉ riêng mình ta” để lắng đọng tâm hồn. Và rồi tôi tìm thấy những khu tập thể cũ đang nép mình ở đâu đó giữa lòng phố thị. Chúng nép ở đó và chứng kiến sự chuyển biến không ngừng của vạn vật.
Rất có thể sau này, những khu tập thể ấy sẽ "già" đi và bị thay thế bằng một trung tâm thương mại sang trọng nào đó. Nhưng có một điều chắc chắn rằng, dù khép nép, khiêm nhường để nhường chỗ cho sự đổi mới, chúng vẫn có sức sống bền bỉ trong kí ức của người dân Thủ đô. Chúng mãi là chốn an yên, thân thương và phảng phất hương vị hoài niệm mà ta có thể tìm đến, nhớ về bất cứ lúc nào, để xoa dịu cõi lòng bộn bề bởi nhịp sống ngày nay.
