W Coffee Talk Lê Quốc Sỹ: Nghệ thuật lettering và gần một thập kỷ "chơi với chữ"
Lê Quốc Sỹ (sinh năm 1990) hiện đang là graphic designer cho một tập đoàn công nghệ ở Hà Nội. Dẫu vậy, anh thường được mọi người biết đến là người thực hành vẽ chữ nghệ thuật (lettering hay hand lettering).
Bộ môn vẽ chữ đã xuất hiện từ lâu và phổ biến trên thế giới nhưng còn khá mới mẻ tại Việt Nam. Mọi người thường nhầm lẫn khái niệm "lettering" với các thuật ngữ khác như "typography" hay "calligraphy". Thực chất, lettering là một hình thức nghệ thuật thị giác tập trung chủ yếu vào vẽ và minh họa chữ bằng tay. Trong khi đó, typography lại chú trọng sắp xếp các chữ cái một cách rõ ràng, dễ đọc, dựa trên việc lặp đi lặp lại của các chữ cụ thể và được sử dụng trên máy tính hay các thiết bị công nghệ khác. Còn calligraphy là bộ môn nghệ thuật thị giác gắn liền với việc viết chữ.
WWK: Từ khi nào và bằng cách nào, anh nhận ra nghệ thuật lettering sẽ là thứ mình theo đuổi?
Sau khi tốt nghiệp đại học, mình trở thành graphic designer cho một agency trong thành phố. Công việc hằng ngày là thiết kế các tấm banner, poster, ấn phẩm in ấn, quảng cáo... Từ đó, mình bắt đầu tiếp xúc với các con chữ, trực tiếp là các font chữ trên máy vi tính. Sau một thời gian lặp đi lặp lại công việc đó, mình phần nào cảm thấy nhàm chán với những font chữ có sẵn nên đã tìm cách phác thảo những kiểu chữ khác biệt và độc đáo hơn để ứng dụng vào công việc. Sau này khi tìm hiểu thêm, mình được biết việc vẽ hoặc tạo hình cho các con chữ được gọi là "lettering".
Mình bắt đầu nghiên cứu một cách nghiêm túc về lettering từ cuối năm 2013. Khi đó, mình lập ra một project cá nhân về lettering - The Rawtype với hoạt động ban đầu là thiết kế chữ lên áo phông để bán, lợi nhuận thu được dùng để mua sách và họa cụ về trau dồi kĩ năng.
WWK: Anh hãy chia sẻ về quá trình nghiên cứu cũng như luyện tập vẽ chữ nghệ thuật suốt hơn 8 năm qua.
Chặng đường "đi cùng các con chữ" chưa bao giờ dễ dàng. Ngay từ khi tiếp cận với lettering, mình đã gặp khó khăn trong việc tìm kiếm tài liệu cũng như nguồn kiến thức cơ bản về mặt lý thuyết. Mình phải tự tìm và dịch các tài liệu từ nước ngoài, còn nhờ một số bạn bè chuyên ngoại ngữ giúp dịch sâu hơn các từ chuyên môn. Khi bắt đầu thực hành, mình lại bị hạn chế về mặt công cụ, đã không ít lần phải tự chế bút hay cọ vẽ riêng để phục vụ cho việc luyện tập.
Khó khăn lớn nhất của cuộc hành trình này chính là tìm kiếm cho mình những người bạn đồng hành. Những bạn trẻ vẽ chữ theo xu hướng hiện đại như mình bây giờ còn rất ít, nhưng may mắn là mình đã tìm thấy vài người bạn. Tuy mỗi người sinh sống và làm việc ở một nơi khác nhau nhưng vì có chung đam mê, bọn mình dần dần tạo dựng được một cộng đồng nho nhỏ những người theo đuổi con đường này ở Việt Nam.
WWK: "Chơi đùa" cùng con chữ mang lại cho anh những gì?
Tất nhiên phải có niềm yêu thích đặc biệt thì mình mới theo đuổi nó tới tận bây giờ. Tuy nhiên, mình cố gắng tạo lập một suy nghĩ rằng sẽ không coi đây là công việc, bởi có một câu nói rất hay mà mình từng được nghe là: "Nếu như bạn yêu một thứ gì đó thì đừng biến nó thành một công việc, bởi vì sẽ không thấy vui". Mình cũng không nghĩ bản thân là một họa sĩ hay nhà thiết kế chữ nghệ thuật, đối với mình thì "chơi với chữ" là một thú vui vậy thôi.
WWK: Anh thường sẽ chú ý những gì khi nhìn ngắm một kiểu chữ?
Có rất nhiều yếu tố để tạo nên một tác phẩm chữ như hình dáng, màu sắc, phong cách thiết kế hay thông điệp truyền tải... Nhưng đối với mình, hai điều quan trọng nhất khi đánh giá một tác phẩm chữ là bố cục của tác phẩm, tiếp theo là đảm bảo hình dáng các con chữ phải đúng. Mỗi chữ cái sinh ra đều có những đường nét riêng, trong bảng chữ cái có rất nhiều chữ được tạo thành bởi các nét giống nhau mà nếu xử lý không tốt, người khác rất có thể sẽ nhìn nhầm, đọc nhầm chữ.
WWK: "Do you miss yourself?" và "Would you like you, if you meet you?" là hai bức vẽ xuất hiện trong triển lãm "Một vài nét chữ" của anh. Phải chăng những gì anh thể hiện trên nét vẽ, chính là những điều nội tâm anh muốn bộc bạch?
Hai bức đó là mở đầu cho một dự án nho nhỏ của mình có tên là Self Talk - những câu nói gửi cho bản thân. Mình nghĩ ai cũng sẽ có những thắc mắc, câu hỏi hoặc những thông điệp muốn gửi gắm cho chính mình. Vậy nên khi nào bắt gặp hoặc nghĩ ra một câu phù hợp, mình sẽ vẽ lại nó để đưa vào dự án này.
WWK: Ngoài lúc cảm hứng đến, anh thường làm gì?
Âm nhạc là một trong những thứ tạo cảm hứng bất tận cho mình. Mình thường sẽ tìm một câu hát nào đó phù hợp với cảm xúc hiện tại và vẽ nó ra để giải tỏa. Còn mỗi khi hoàn thiện một tác phẩm, mình luôn dành thời gian nghỉ ngơi, không đụng tới nó nữa và làm các công việc khác mà mình thích, chẳng hạn như nghe nhạc, đi chụp ảnh, gặp gỡ bạn bè hay nấu ăn cho gia đình, làm việc nhà... Đó chính là cách mình cân bằng việc "làm chữ" với những thứ khác. Quay lại công việc sau một thời gian nghỉ ngơi, mình cũng sẽ có thêm cảm hứng sáng tác.
WWK: Anh có thể bật mí một vài dự định trong tương lai nhằm lan tỏa nghệ thuật lettering đến nhiều người hơn nữa?
Năm 2023 là tròn 10 năm mình theo đuổi bộ môn này. Mình đang mong muốn tổ chức một buổi triển lãm cá nhân, trưng bày các tác phẩm và quá trình thực hành vẽ chữ nghệ thuật. Hy vọng mọi thứ tốt đẹp để mình có cơ hội mang nghệ thuật vẽ chữ tiếp cận nhiều hơn với mọi người.
WOWWEEKEND cảm ơn Quốc Sỹ vì cuộc trò chuyện thú vị. Gần 10 năm theo đuổi lettering là một hành trình đáng trân trọng và mong rằng bộ môn này sẽ được lan tỏa rộng rãi hơn nữa nhờ những người thực hành nghệ thuật vẽ chữ như anh.
